Data: Is het kind, het kind van de rekening?

Wie zijn kind ooit aan heeft gemeld voor kinderopvang, is vast bekend met de lange wachtlijsten in deze sector. Het kabinet heeft plannen de kinderopvang zo goed als gratis te maken. En het aantal geregistreerde bedrijven in de kinderopvang is in 5 jaar tijd met 20% gegroeid. Is dat genoeg om van de wachtlijsten af te komen, of vallen er toch nog kinderen buiten de boot? In 2017 telde het KVK Handelsregister bijna 16.850 bedrijven in de kinderopvang. Anno 2022 zijn dit er 20.171.

Volgens Patricia Huisman, woordvoerder van de Branche Vereniging Ondernemers Kinderopvang (BVOK) is de groei met name gerealiseerd door al in de branche werkzame gastouders die zich sinds vorig jaar ook als ondernemer mochten inschrijven. “Daarnaast zagen we pedagogisch medewerkers uit loondienst vertrekken om als zzp’er aan de slag te gaan. Een groot gebrek aan personeel staat de groei van het aanbod van kinderopvang in de weg.”

Aantal geregistreerde bedrijven kinderopvang stijgt

Het aantal bij KVK ingeschreven ondernemingen die in de kinderopvang actief zijn, is sinds 2017 met 20% gestegen: van 16.845 naar 20.171.

Aantal kinderopvangbedrijven in Nederland (2017-2022)

(Bron: KVK Handelsregister)

Woordvoerder Huisman herkent de groei van het aantal ondernemingen in de kinderopvang. “Kinderopvang is absoluut voor iedereen. De financiering is in Nederland zo geregeld dat hoe lager je inkomen is, hoe minder je betaalt.” Huisman verwacht dan ook niet dat er veel extra kinderopvang nodig is als kinderopvang zo goed als gratis wordt. “Hooguit dat mensen met een middeninkomen 1 of 2 dagdelen extra willen afnemen.”

Huisman vult aan: “Hoe groot het financieel voordeel door gratis opvang ook wordt, ouders die nu geen gebruikmaken van kinderopvang, zullen dat dan waarschijnlijk ook niet doen. Neem bijvoorbeeld ouders met een hoog inkomen of ouders die uit religieuze of culturele overwegingen geen gebruikmaken van kinderopvang. Ouders zijn niet calculerend over hun kinderen.”

“Waar misschien nog wel wat extra vraag uitkomt zijn mensen zonder werk. Werk is nu namelijk een voorwaarde voor kinderopvangtoeslag. Met de beoogde nieuwe regeling krijgen deze ouders ook toegang tot bijna gratis kinderopvang.”

Meeste kinderopvang in Noord- en Zuid-Holland

Ruim 37% van de bedrijven in de kinderopvang is gevestigd in Noord- en Zuid-Holland. In deze provincies samen vind je 7.464 kinderopvangondernemingen. In Zeeland zijn dat er slechts 311. Opvallend is dat de groei van het aantal kinderopvangbedrijven in Overijssel de afgelopen 5 jaar gering is, namelijk 12%, van 1.277 naar 1.430.

Als je kijkt naar het aantal ondernemingen in de kinderopvang per 10.000 inwoners, tellen enkele minder bevolkte provincies de meeste kinderopvangondernemers. Flevoland en Friesland staan bovenaan met respectievelijk 17,7 en 16,8 kinderopvangondernemers per 10.000 inwoners. In Zeeland zijn dat slechts 8 kinderopvangondernemers per 10.000 inwoners.

“Deze verschillen hebben ook te maken met de aan- of afwezigheid van grote opvangondernemers in een regio”, verklaart Huisman. In Zeeland bijvoorbeeld is 1 grote aanbieder dominant. De relatief hoge ondernemersbezetting in Flevoland wijst op afwezigheid van zo’n grote aanbieder.”

Kleinschalige opvang en aantal zzp’ers groeit (op papier)

Een groot gebrek aan personeel staat de groei van het aanbod van kinderopvang in de weg. Huisman: ”In de crisisperiode van 2008 tot en met 2012 gingen veel ondernemers in de kinderopvang failliet. Werkeloos geworden beroepskrachten vertrokken uit de kinderopvang en zijn nooit teruggegaan. Nieuwe aanwas bleef ook achter, omdat ROC’s mbo-leerlingen toen waarschuwden voor gebrek aan voldoende werk in de kinderopvang. Dit imago moeten we weer oppoetsen.

De kinderopvang heeft daarbij veel concurrentie van werken in de zorg en in het onderwijs. Al geruime tijd voeren we campagnes voor de instroom van meer beroepskrachten in de kinderopvang. Echter nog niet succesvol genoeg.”

“Het aantal mbo-leerlingen Zorg & Welzijn is toegenomen, maar de uitstroom naar de kinderopvang blijft beperkt. Leerlingen kiezen vaker voor doorstroom naar het HBO of andere richtingen. Van de mbo-leerlingen die wel kiezen voor de kinderopvang haalt 50% het diploma niet, omdat ze de verplichte taaltoets niet halen. Ook reeds in de kinderopvang werkzame beroepskrachten moeten die taaltoets doen. Zakken ze, dan moeten ook zij uit de sector vertrekken.

Het ministerie wil toch vasthouden aan die taaltoets. Cao-partijen hebben zijinstroom makkelijker gemaakt met ruimere toegangsmogelijkheden, maar als je er langer dan 1 jaar uit geweest bent, mag je niet terugkeren zonder aanvullende kwalificaties.”

Voorlopig blijft het aanbod volgens Huisman achter op de vraag.

De nieuwe aanwas krachten lijkt door de groei in aantal opvangorganisatie groot. “Maar die nieuwe zzp’ers waren al jaren werkzaam in de kinderopvang als gastouder, maar niet ingeschreven bij KVK. Of zij werkte in loondienst.”

En dat terwijl het aantal ouders dat gebruik wil maken van kinderopvang groeit. “Vooral de laatste 2 jaar, door de babyboom na de coronaperiode. Om aan die vraag te kunnen voldoen en alle kinderen een plek te kunnen bieden, zullen we naast het personeelstekort nog een andere hobbel weg moeten werken. Namelijk het vinden van voldoende geschikte beschikbare huisvesting.” 

Lees hier verder als je meer wilt weten over voor jezelf beginnen in de kinderopvang