Dienstencheques niet zonder haken en ogen
Het dienstenchequessysteem zoals België dat kent zou in Nederland voor zo'n 228.000 banen kunnen zorgen. Dat staat in het rapport dat PwC maandag naar buiten bracht. Er kleven echter nogal wat haken en ogen aan dit systeem en ook op het succes ervan bij onze zuiderburen valt wat af te dingen.
Wat is een dienstencheques? Een dienstencheque is een soort voucher waarmee consumenten op een belastingvriendelijke manier huishoudelijke diensten kunnen inkopen bij erkende bedrijven die hiervoor werknemers in dienst nemen. De Belgische consument kan zo cheques van 8,50 euro inkopen waarvoor hij na belastingaftrek slechts 5,25 euro betaalt. Bovendien kent de Belgische overheid een subsidie toe aan de aangesloten bedrijven voor elke uitgegeven cheque. Zo'n bedrijf zorgt voor het loon, vakantiegeld en doorbetaling bij ziekte en arbeidsongeschiktheid.
Werkgelegenheid
Het doel van het dienstenchequesysteem is duidelijk: werkzaamheden die regelmatig zwart worden gedaan (denk aan huishoudelijke hulp) naar het legale circuit trekken en daarnaast banen creëren voor vooral lageropgeleiden. PwC onderzocht de mogelijkheden voor Nederland waar de werkeloosheid recordhoogte bereikt. De conclusie van het rapport is positief: 'Het dienstenchequesysteem zou in Nederland tot ca. 228.000 banen kunnen leiden waarvan minimaal de helft nieuwe banen zijn' en is deze maatregel volgens het rapport ook 'kostenefficiënter dan eerdere arbeidsmarktsubsidies in Nederland.'
Het rapport is niet ongezien gebleven; talloze media melden sinds maandagochtend dat de invoering van een dienstenchequessysteem een impuls zou betekenen voor de werkgelegenheid, leidt tot duizenden nieuwe werkplekken en een echte aanrader is. Dat is wellicht iets te kort door de bocht: het is niet voor niets dat Nederland een dergelijk waardenbonnensysteem vreemd is.
Onderzoek
Het is niet voor het eerst dat er in ons land gesproken wordt over de waardebonnen van onze zuiderburen, in 2005 keek het Centraal Planbureau of zo'n subsidieregeling voor zowel aanbieders als vragers van huishoudelijke diensten financieel voordelig zou zijn. Volgens het bureau zou het systeem namelijk alleen kans hebben als het voordeliger is dan zwartwerken. De conclusie is dat de onderzochte varianten die voordelen niet zouden bieden en dus niet kansrijk zouden zijn.
De notitie gaat net als het rapport van PwC in op voorbeelden uit Frankrijk en België, maar noemt deze niet maatgevend: 'Deze lijken tamelijk succesvol, maar het subsidieniveau is daar veel hoger dan hier is voorzien.' Het gevolg is dat witte diensten daar wel degelijk goedkoper worden dan zwarte diensten en het systeem dus kansrijk is.
Natuurlijk zou dat voor Nederland ook kunnen gelden als het kabinet grote subsidies beschikbaar stelt, maar het is maar de vraag of dat in deze tijd wenselijk dan wel mogelijk is. Volgens PwC zou het kabinet 1,9 miljard euro moeten investeren waarvan het minimaal 75 procent wordt terugverdiend door extra belastinginkomsten en besparingen op uitkeringen. De investering is net als het percentage van 75 procent echter een verwachting, gebaseerd op een high-levelanalyse. Dat betekent dat PwC de zaak slechts op globaal niveau heeft bekeken. Niet voor niets raden de onderzoekers aan om een verder gedetailleerd onderzoek te verrichten naar het optimale ontwerp van een dienstenchequestelsel en de resulterende impact in Nederland. Een aanbeveling die in de media grotendeels onbenoemd blijft.
Belgisch succes echt zo succesvol?
De media verwijzen in navolging van het rapport massaal op het gevierde systeem in België, maar hoe succesvol is het eigenlijk? Volgens het onderzoek 'Bomen groeien niet tot in de hemel – De werkelijke kostprijs van de dienstencheques', uitgevoerd door HIVA, valt daar best wat op af te dingen. Want: 'Dit stelsel met een ‘voor de gebruiker zeer aantrekkelijke kostprijs’ dreigt onbetaalbaar te worden voor de publieke financiën met een totale bruto kostprijs van ondertussen meer dan 1,2 miljard euro.'En: 'Over de omvang van de terugverdieneffecten ontstaan er ook twijfels.'
Conclusie
Het klinkt mooi: met een simpele cheque de werkeloosheid omlaag brengen, maar zowel het rapport als de berichtgeving over het voorgestelde systeem lijken wat te ongenuanceerd en rooskleurig. En dat is niet zo gek, want als we kijken wie de opdrachtgever is van deze studie komen we uit bij Vebego, een internationaal opererend familiebedrijf dat actief is in facility services, personeelsdiensten, de gezondheidszorg en sociale werkvoorziening. Kortom: een bedrijf dat ongetwijfeld belang heeft bij de invoering van de dienstencheque.
Lees meer
