Het is twee voor twaalf voor detailhandel

Zowel op individueel als gezamenlijk niveau is daarom actie nodig om de sector versneld te herstructureren en groeimogelijkheden te realiseren.

Dat concludeert adviesbureau McKinsey & Company in een onderzoek naar de toekomst van de Nederlandse detailhandel – Werk aan de winkel: de Nederlandse detailhandel in versnelling richting 2025 – dat is opgesteld in opdracht van brancheorganisatie Detailhandel Nederland.

Toekomstige verschuivingen in de bevolkingssamenstelling, consumentengedrag, technologische innovatie en toenemende concurrentie zorgen ervoor dat in de periode tot 2025 nieuwe kansen en bedreigingen ontstaan voor de Nederlandse detailhandel. Sommige winkeliers zullen in staat zijn zich snel aan te passen en te groeien. Toch kan de situatie binnen de totale detailhandel verslechteren als niet snel actie wordt ondernomen door individuele retailers en de sector als geheel.

Er staat veel op het spel als er niet wordt ingegrepen

Niet tijdig ingrijpen kan grote gevolgen hebben: een afname in de werkgelegenheid die kan oplopen tot 55.000-130.000 voltijdbanen en een vermindering in de bijdrage aan het Nederlandse BBP van 0.3 tot 1.0 procentpunt tegen 2025. 

Ook dreigt in dat geval een verdere toename van de winkelleegstand: McKinsey schat dat bij ongewijzigd beleid 20-35% van de huidige en geplande winkelruimte overbodig zou kunnen worden, vooral in ‘non food’. Gezien de zeer langzame onttrekking van winkelvloeroppervlak aan de markt en toename van het belang van schaalvergroting, voorziet het adviesbureau een verschraling van het winkelaanbod.

Alternatief scenario van groei detailhandel

In een ‘alternatief scenario’ zetten retailers zich individueel en samen met andere belanghebbenden in om de sector te herstructureren en groeimogelijkheden te realiseren. Om herstructurering mogelijk te maken zou de overheid samen moeten werken met de sector om structurele barrières – zoals inflexibele bestemmingsplannen, ongewenste prikkels in de vastgoedsector en inflexibiliteit in de arbeidsmarkt – weg te nemen. Individuele winkeliers zullen versneld hun winkelportfolio en personeelsbestand moeten aanpassen aan de veranderende marktomstandigheden.

Om groeikansen te realiseren moet de Nederlandse detailhandel zich inzetten voor differentiatie en innovatie over alle kanalen (offline en online) heen. Dit zal zowel individuele als gezamenlijke actie van de sector vereisen.

Het is belangrijk dat individuele winkeliers zelf meer innoveren en zich onderscheiden in winkelbeleving – in de combinatie aanbod van goederen en diensten, gemak, service, vermaak en inspiratie. Veel spelers zullen door de hele keten heen moeten samenwerken om de steeds hogere verwachtingen van de klant waar te maken en winstgevend te blijven. Dit vereist flinke aanpassingen in het organisatiemodel en de talentopbouw.

Nederlandse online marktplaatsen zullen moeten inzetten op een lokaal producten en diensten aanbod, een naadloze integratie van online en offline en versnelde invoering van technologie.

Ten slotte zullen in samenwerking met winkeliers ook andere partijen aan de slag moeten. Vastgoedeigenaren en winkeliers moeten samenwerken om meer variatie en beleving te creëren in de resterende winkelgebieden. Winkeliers kunnen elkaar versterken door gezamenlijk Nederlandse producten en diensten aan te prijzen in het buitenland. De overheid kan regelgeving aanpassen om een gunstig groeiklimaat te creëren.