Manager of ondernemer: een wereld van verschil

Tekst: Hendrik Stiksma

Lang ben ik werkzaam geweest in de food, of fast moving consumer goods (FMCG). Om maar meteen met twee Engelse management-termen te starten. Mijn laatste werkgever werd op enig moment overgenomen door een private equity organisatie. Voor mij was de lol er snel af. Meer vergaderingen (‘meetings’), ingevlogen consultants, ingebouwde zekerheid. Elke deal werd eindeloos in Excel gezet tot het klopte. Voor ons dan. Maar niet voor de klant; die was al lang afgehaakt omdat het te lang duurde. Het kloppend hart met liefde voor producten, markten, klanten, medewerkers – ik voelde het niet meer. En omdat ik dat niet kon accepteren, moest ik actie ondernemen. Dat had ik op een van de managementsessies wel geleerd.

Mijn actie werd: ik ga ondernemen. Een paar mensen in mijn omgeving hadden dat ook gedaan, en succesvol. Niet door vanuit het niets te starten, maar door een bedrijf over te nemen. Niet te groot, want dan konden de bank en ik het niet betalen. Zo zat ik al snel met een paar andere mannen (sorry dames, 95 procent was sekse-genoot) van rond de 40 in een zaaltje bij Dutch Dream, een bedrijf dat bemiddelt in bedrijfsovernames. Lang verhaal kort: drie, vier jaar later was ik niet verder gekomen dan een oriënterend gesprek met een mini bedrijfje om misschien over te nemen. Langzaam ontstond het besef dat ik dan misschien minder ondernemer ben dan dat ik stoer in mijn omgeving oreerde.

Was er toen maar een boek geweest zoals Erwin Frunt en ik onlangs publiceerden. Het had me veel tijd, zoektochten en slapeloze nachten bespaard. Na het lezen had ik meteen geconcludeerd dat het niet bij me past. Althans niet genoeg. Daar zat ik toen rond mijn 40ste; niet gelukkig bij mijn toenmalige corporate werkgever en te bang om te ondernemen. Wat nu? Ik kwam snel in de actiemodus: dan word ik manager bij een ondernemer! Na een zoektocht van enige maanden vond ik wat ik wilde: als commercieel directeur rapporteren aan een ras-ondernemer.

In die eerste maanden aldaar werd het zaadje geplant voor ons boek. Wat een wereld van verschil. Om een manke vergelijking te gebruiken; het was alsof ik van voetbal op handbal ging. Allebei iets met een bal, maar met een hele andere cultuur, aanpak en zelfs taal.

Voorbeeld? Na een maand wilde De Ondernemer een keer zitten voor een plan. “Maar van maximaal 10 regels, niet in Powerpoint maar op een flipover en geen Engelse termen”. Dit was zo in tegenstelling tot wat ik was gewend, dat ik een nacht peentjes heb liggen zweten. Een week later had ik de presentatie, ik redde me aardig. Heel veel zaken gingen meteen een streep door, dat vond ’ie niks. Maar datgene waar ik het meest nerveus over was, een investering van € 20.000, dat vond hij interessant.

Ik was dan gewend, in de managers wereld, dat het tien keer werd doorberekend en dat het dan voor half geld mocht. Maar voor half geld krijg je ook half resultaat. Ook nu lang verhaal kort; twee weken later had ik groen licht het uit te voeren, de kosten waren tien keer zo hoog. Het resultaat was prachtig, het succes in de markt groot. Oh ja, een return on investment was niet nodig ‘want dan reken je toch zo uit dat het altijd kan’.

Dit waren nog maar de eerste weken. De jaren daarna zou ik me regelmatig verwonderen over de grote verschillen tussen managers en ondernemers. Dat die vaak als synoniem worden gezien, maar totaal verschillende persoonlijkheden zijn, waarover zo meer. En dat aan (sommige) ondernemers ook wel nadelen kleven ten opzichte van managers. Ze zijn vaak grilliger, ook in de beoordeling van mensen: de ene dag een held, twee dagen later een sukkel (dan spreek ik uit eigen ervaring!). Ze zijn eendimensionaler, hebben vaak alleen oog voor Hun Zaak.

Hoe zit het met het respect over en weer? Managers, zeker zij in de top, worden graag met ondernemers vereenzelvigd. Bij het beeld van succesvolle ondernemers hoort meer glitter en glamour, daar wil je als topmanager wel bij horen. Het gros van de ondernemers heeft het echter stukken minder dan de gemiddelde manager. Kortom: het beeld dat managers hebben is ambivalent. Enerzijds met enige jaloezie naar de vrijheid en het materiële succes, anderzijds met enig dedain: hebben geluk gehad, kunnen morgen failliet gaan, hebben nauwelijks gestudeerd en weinig algemene kennis.

En de ondernemer; hoe kijkt deze naar de manager? Deze heeft wel enig respect voor het organisatietalent en het rekenvermogen van de manager. Maar over het algemeen is het respect niet enorm: ondernemen is Champions League, managen hoogstens Eredivisie, zo vinden ze.

Een paar maanden geleden kwam ons boek over ondernemers versus managers (is ook meteen de titel) dan uit. Na alle onderzoeken en interviews mogen Erwin en ik ons nu expert noemen op dit gebied. Vaak wordt ons gevraagd wat nu onze bevindingen zijn, wat maakt of je meer ondernemer of manager bent? Een detectiveschrijver geeft ook niet in een artikel het plot kwijt, want dan koopt niemand het boek nog. We geven dan ook niet alles weg, koop vooral het boek, maar willen het wel kort duiden om te prikkelen.

Ondernemers scoren aanzienlijk hoger op het gebied van risicobereidheid, intuïtie en zelfoverschatting. Met dat laatste wordt bedoeld dat ze zelf denken dat ze ‘alles’ weten en kunnen. Managers hebben een realistischer zelfbeeld. Deze drie elementen waren al in een academisch onderzoek naar voren gekomen.

Wij hebben daar nog onder andere de volgende verschillen bij gevonden:

• Een ondernemer heeft meer oog voor de lange termijn, waar wil ik de komende jaren naar toe. Dat gaat gepaard met juist een scherp oog voor detail; het juiste lettertype of kleurstelling, de puntjes op de i. Een manager is juist praktischer; hoe voer je die visie uit.
• Een ondernemer is van ingewikkelde zaken simpel maken. Een manager, helaas, doet soms het omgekeerde. Moet wel bij worden gezegd dat een ondernemer het soms wel héél simpel maakt, met Trump als extreem voorbeeld.
• Een ondernemer is meer extern gericht, bezig met de markt, klanten, buitenwereld. Een manager is meer bezig met interne processen.

Tenslotte; zijn ze allebei even belangrijk? Een politiek correct antwoord is dan natuurlijk dat ze elkaar aanvullen. Wat ook zo is, daar niet van. En toch mag/moet de een meer leidend zijn dan de ander. Wie wanneer leidend is hangt af van de fase van de organisatie. In de startfase is dit uiteraard de ondernemer, hij/zij begint immers het bedrijf.

Na verloop van tijd moet(en) de manager(s) leidend zijn. Zij zorgen voor efficiency, HR-beleid, de juiste mensen op de juiste plek, specialisatie. Als na vele jaren het eind van de productlevenscyclus in zicht komt dan is de ondernemer vaak verdwenen (of verpieterd, overleden, uitgekocht).

En dan moet de ondernemer weer leidend worden om het bedrijf de volgende fase in te leiden met een nieuwe levens-cyclus. In ons boek wordt dit geïllustreerd met de theorie van de S-curve van Peter Robertson. Om met een mooie spoiler te eindigen: koop het boek dan zal je het verder ontdekken. Krijg je nog een gratis test ook om te ontdekken of je zelf meer manager of ondernemer bent.

Ondernemers vs managers

Hendrik Stiksma bekleedde diverse managementrollen in de wereld van food en werkkleding/persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM), zowel in het MKB als bij multinationals

Samen met ondernemer Erwin Frunt publiceerde hij het boek ‘Ondernemers versus managers’. Hierin gaan ondernemer Erwin en manager Hendrik de strijd en het gesprek aan. Over bekende clichés, verschillen en overeenkomsten. Zij interviewden vele bekende en minder bekende ondernemers én managers. Werkzaam bij grote en kleine bedrijven, jonge pioniers en ervaren rotten. Zoals Jacco Vonhof (MKB-Nederland), Ineke Kooistra (CEO The Works), Hans Kazàn (entertainer), Marco Aarnink (Print.com), Laurens Simonse (Team Rockstars IT) en Ton Hillen (CEO Heijmans).

Daarnaast biedt het boek de laatste inzichten uit de (arbeids)psychologie en academisch onderzoek. Inclusief test om te bepalen of jij een manager óf ondernemer bent. Het boek ‘Ondernemers vs managers’ is te bestellen via deze link: managementboek.nl/boek/9789492528896/ondernemers-vs-managers-hendrik-stiksma