Mannelijke sollicitanten minder kansrijk bij ‘vrouwenberoepen’

Het zijn niet altijd vrouwen die in hun zoektocht naar een baan aan het kortste eind trekken. Mannen maken minder kans bij beroepen waarin voornamelijk vrouwen werkzaam zijn. Als zij bijvoorbeeld solliciteren als receptionist of verkoopmedewerker, worden zij minder snel dan vrouwen uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek. Dat blijkt het geval in Nederland, Duitsland, Spanje en het Verenigd Koninkrijk. Omgekeerd worden vrouwen niet benadeeld bij ‘typische mannenberoepen’. Dit concludeert UvA-socioloog Bram Lancee op basis van een grootschalig veldexperiment in vijf Europese landen en de Verenigde Staten. Lancee deed het onderzoek samen met collega’s van de universiteit van Oslo, het WZB Berlin Social Science Center en de universiteit Carlos III van Madrid. De resultaten zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift European Sociological Review.

Vrouwen hebben gemiddeld nog altijd een lager salaris dan mannen en ze bekleden minder vaak leidinggevende functies. Een vaak genoemde verklaring voor de achterstand van vrouwen op de arbeidsmarkt is discriminatie bij werving en selectie op basis van sekse. ‘Discriminatie is echter moeilijk aan te tonen en eerdere studies gaven geen eenduidige uitkomsten’, vertelt Lancee. ‘Bovendien worden vaak verschillende onderzoeksmethoden gebruikt, waardoor de omvang van arbeidsmarktdiscriminatie in verschillende landen niet met elkaar vergeleken kon worden. Onze studie brengt daar nu verandering in. Het is het eerste grootschalige veldexperiment dat over landgrenzen heen kijkt naar seksespecifieke discriminatie op de arbeidsmarkt.’

Fictieve sollicitanten

Lancee en collega’s analyseerden de reacties van werkgevers in zes landen (Nederland, Duitsland, Noorwegen, Spanje, het Verenigd Koninkrijk en de VS) op ongeveer 4.300 brieven van fictieve sollicitanten. In de brieven solliciteerden jonge vrouwen en mannen – in de leeftijd van 22 t/m 26 jaar –op vacatures in zes beroepen: administratief medewerker, receptionist, kok, accountmanager, verkoopmedewerker en softwareontwikkelaar.

De onderzoekers vonden geen bewijs van systematische discriminatie van vrouwen, in geen van de onderzochte zes landen én bij geen van zes onderzochte beroepen – ook niet bij beroepen die door mannen worden gedomineerd, zoals softwareontwikkelaar. Mannen werden daarentegen gediscrimineerd in vier van de zes onderzochte landen (Nederland, Duitsland, Spanje en het VK) als zij solliciteerden voor een beroep waarin voornamelijk vrouwen werkzaam zijn. De kans dat zij werden uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek was significant kleiner. Lancee: ‘Als we inzoomen op Nederland, zien we dat mannen die solliciteren als verkoopmedewerker, meer dan twee keer zoveel brieven moeten schrijven om te worden uitgenodigd voor een gesprek; mannelijke receptionisten moeten anderhalf keer vaker solliciteren om net zo vaak te worden uitgenodigd als vrouwelijke receptionisten. Opvallend is dat we in Noorwegen en de VS helemaal geen discriminatie zagen van mannelijke sollicitanten.’

Nuanceren

‘Op basis van onze bevindingen moeten we de aanname dat vrouwen altijd de achtergestelde groep zijn op de arbeidsmarkt nuanceren. Seksediscriminatie is heel complex en er is nog veel vervolgonderzoek nodig’, legt Gunn Elisabeth Birkelund (universiteit van Oslo) uit. ‘In onze studie hebben we uitsluitend gekeken naar de eerste fase van het sollicitatieproces. Bovendien ging het om jonge sollicitanten met vier jaar werkervaring en niet om leidingevende functies. Het is daarom niet uit te sluiten dat vrouwen later in hun loopbaan worden gediscrimineerd op inkomen of het maken van promotie.’