Wij van cao-eend…

De arbeidsmarkt verandert, er is discussie hoe en hoe snel, maar niemand kan ontkennen dat de wereld er anders uit ziet dan 70 jaar geleden bij de oorsprong van het poldermodel, of zelf nog maar 5 jaar geleden. Er ontstaan nieuwe werkvormen en werkrelaties.

De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) spreekt van hybridisering van arbeid: er ontstaan nieuwe combinaties en mengvormen van ondernemen, werken en consumeren. Mensen kunnen geld verdienen in de deeleconomie, ZZP’ers zijn soms tegelijkertijd werknemer, en er zijn intrapeneurs, ondernemende werknemers binnen bedrijven.

Roos Wouters, ZZP’er en voorzitter van de Werkvereniging noemt dat in mijn boek 'de Modern Werkenden'. Steeds minder wordt er in vacatures en banen gedacht, maar in taken en opdrachten. Er is meer behoefte van werkenden zelf aan flexibiliteit, regie nemen over je loopbaan, werken waar en wanneer je wil. Er komt een nieuwe generatie werkenden met voor een deel andere arbeidswensen en andere wensen aan het sociale stelsel.

One-size-fits-all-oplossingen werken niet meer

Wettelijke maatregelen om de arbeidsmarkt te reguleren werken niet, zijn niet gestoeld op de praktijk en hinderen vooral werkenden. Neem de wet DBA voor ZZP’ers, die zorgt er nu voor dat een deel van de zelfstandigen brodeloos wordt. Of de Wet werk en Zekerheid die werknemers met een tijdelijk contract eerder aan een vaste baan moet helpen. Die wet bleek juist tot gevolg te hebben dat mensen hun werk helemaal kwijtraakten.

Sociale partners (werkgevers en werknemers in de polder) hebben een belang bij het in stand houden van het instrument cao, het is hun unique selling point: wij van cao-eend adviseren… Echter, de moderne organisatie en werkende vraagt niet meer om een one-size-fits-all. Die wil maatwerk.

Loslaten

Het is nodig dat we anders gaan kijken naar arbeidsvoorwaarden en -verhoudingen waarin de vorm van het contract niet leidend is, maar werk en werkenden zelf. Uitgaan van werk en werkenden gaat over vertrouwen en loslaten en betekent faciliteren wat nodig is om werk goed te kunnen doen. Vertrouw op de eigen regie van werkenden.

Loslaten betekent ook voor opdracht- en werkgevers vertrouwen op betrokkenheid en toewijding van werkenden. De relatie tussen werknemers en werkgevers is vaak hiërarchisch, een verticale relatie tussen arbeid en kapitaal. Regelvrijheid organiseren betekent loslaten en vertrouwen dat werkenden keuzes maken die ook in het belang zijn van het bedrijf of organisatie. Als werken verandert en het meer naar opdrachtgever-opdrachtnemers-verhoudingen gaan, ook in functies binnen organisaties, veranderen behoeften mee.

Luisteren

Flexibiliteit en betrokkenheid zijn communicerende vaten. Wanneer werkenden de ruimte hebben om te ondernemen in hun werk, neemt betrokkenheid en daarmee productiviteit toe. Dan moeten knellende regeltjes van cao’s en dergelijke niet in de weg staan om dat te regelen.

In mijn boek is het laatste en belangrijkste onderwerp om nieuwe arbeidsverhoudingen in te regelen in de polder, vertrouwen. Door alle 21 interviews met 'polderdeskundigen' in mijn boek heen proefde ik een verlangen om met een volwaardige gesprekspartner in vertrouwen en met respect voor elkaars belangen zaken te doen. De kracht zit erin om elkaars onzekerheid over de arbeidsmarktproblemen te delen en samen op zoek te gaan naar mogelijke oplossingen. Luisteren naar wat er nodig is, gewoon in je bedrijf. Luister naar werkenden en naar werk-, opdrachtgevers. Dat kweekt wederzijds begrip en daarmee vertrouwen een goede basis om het samen goed te regelen.

Over de auteur

Fedde Monsma is arbeidsmarktdeskundige en auteur van Poldermodel 3.0 - De toekomst van arbeidsverhoudingen (verschenen bij Futuro Uitgevers onder ISBN 9789492221728). Hij heeft een lange staat van dienst als (o.a.) cao-onderhandelaar en is nu werkzaam bij Sportwerkgevers als Adviseur Nieuw Beleid en als zelfstandig adviseur Arbeidsvoorwaarden en -Verhoudingen. Hij spreekt, schrijft, adviseert, traint en begeleidt in arbeidsvoorwaarden en arbeidsvoorwaardenoverleg.