Vijf trends voor het Nederlandse MKB

Takke ziet vijf trends die in 2024 een grote impact op ondernemers hebben. Ondernemers zullen volgend jaar nog harder moeten werken om financiering en goed personeel te krijgen. “Het efficiënt combineren van arbeid en kapitaal is cruciaal voor het overleven van bedrijven. Op beide vlakken dreigt er toenemende schaarste voor MKB-ondernemers”, aldus Takke.

Ook duurzaamheid vraagt aandacht en nieuwe investeringen. Verder sleutelen veel ondernemers aan hun leveringsketen: van offshoring naar ‘nearshoring’. In reactie op personeelskrapte zullen ondernemers verder moeten automatiseren, waarbij het belang van artificial intelligence (AI) toeneemt. “Daarvoor hebben ondernemers kennis en kapitaal nodig”, aldus Takke.

Aansluitend op de sombere economische vooruitzichten is het waarschijnlijk dat in 2024 meer bedrijven in financiële problemen komen. Defaultcijfers zullen waarschijnlijk oplopen’, stelt Takke. “Het segment waar NLInvesteert actief is, is hiervoor minder kwetsbaar, maar natuurlijk blijven wij ook de vinger aan de pols houden om problemen bij onze ondernemers te voorkomen.” 

1. Verschuiving naar non-bancaire financiering zet door, ondernemers lenen vaker voor tijdelijk cash-tekort 

Banken zijn de afgelopen jaren steeds zuiniger geweest in kredietverstrekking. Sinds 2013 is de uitstaande MKB-financiering met ruim 24 miljard gedaald, van 144,7 naar 120,3 miljard. Die trend ziet Takke versterken. “Wij zijn één loket voor alle financieringsvormen en zien de vraag naar non-bancaire oplossingen toenemen. Die vinden we bij ‘direct lenders’, asset-based financiers en onze private investeerders. Ons private equity-fonds heeft dit jaar een vliegende start gemaakt. Er is veel behoefte aan equity-oplossingen in het MKB, maar er zijn weinig aanbieders.”

Voor alternatieve financieringen als geheel zijn er wel steeds meer aanbieders, stelt Takke. “Vijftien Europese crowdfundingplatformen, met name uit Frankrijk, hebben een vergunning met een Nederlands paspoort verkregen. Een interessante ontwikkeling: het financiersadvies aan ondernemers wordt steeds persoonlijker en hyperlokaal ingevuld door gespecialiseerde adviseurs, de financieringsmogelijkheden komen echter steeds meer vanuit heel Europa.” 

Er is in het bijzonder een sterke toename van alternatieve werkkapitaalfinanciering, stelt Takke. “Waar ondernemers vroeger relatief makkelijk gebruik konden maken van roodstand op hun rekening-courant, is die ruimte er steeds minder. Als klanten later betalen, inkopen voor grote projecten alvast betaald moeten worden of er onvoorziene kosten zijn, kan er al snel een tijdelijk tekort aan middelen ontstaan. Wij zien op ons platform steeds meer aanvragen voor werkkapitaalfinanciering.”

2. Het MKB blijft kampen met een tekort aan goed personeel 

Ondernemers maken zich zorgen over de vraag naar hun producten en diensten blijkt uit de recente conjunctuur-enquête (COEN) van onder andere het CBS en MKB Nederland. Veel ondernemers zien echter nog steeds groeimogelijkheden. Het tekort aan personeel wordt genoemd als de belangrijkste belemmering. 

Ook ziekteverzuim is een belangrijk kostenpost voor MKB-ondernemers. Flexibele contracten worden in 2024 lastiger, de Nederlandse overheid wil vaste contracten aantrekkelijker maken en flexibele contracten onaantrekkelijker. Het zelf opleiden en omscholen van werknemers wordt steeds belangrijker.

Takke: “Ondernemers vinden andere vormen om personeel te binden, door hen bijvoorbeeld de kans te geven mee te participeren in de onderneming als certificaathouder. Daarnaast kiezen vooral productiebedrijven voor robotisering en automatisering om de productiecapaciteit te verhogen, zodat ze geen nieuwe mensen hoeven aan te nemen.” 

3. Investeringsuitgaven gaan naar ‘slimmer werken’

Investeringsuitgaven gaan steeds vaker naar robotisering en automatisering. Efficiency moet de winstmarges verbeteren, productieprocessen vergroenen en de bedrijfsvoering robuuster maken. “Takke: “We zien de vraag naar CAPEX (Capital Expenditures) financieringen toenemen. Er wordt echter weer meer in huis gedaan in plaats van uitbesteed. Nieuwe machines zijn in de regel energiezuiniger en ook slimmer: minder mensenhanden en meer AI.” 

4. Van onshoring naar nearshoring 

Covid en de oorlog in Oekraïne hebben veel bedrijven geconfronteerd met de risico’s van lange aanvoerlijnen. Niet alleen bij grote bedrijven, maar ook in het MKB zie je verschuiving van productie uit het Verre Oosten naar Oost-Europa of zelfs naar Nederland. Van onshoring naar nearshoring en soms zelfs ‘insourcing’: weer in eigen huis. Takke: “Ondernemers kiezen voor beheersbare processen. Eventuele extra kosten wegen ruimschoots op tegen oplopende of onzekere levertijden. Automatisering kan bovendien de extra kosten beperken.” 

Nearshoring heeft als voordelen: verkorting van toeleveringsketens (sneller transport naar de klant), vermindering van het risico op vertragingen, lagere douanerechten en lagere voorraadniveaus. “We zien bij een aantal ondernemers in onze kredietportefeuille dat ze productie dichterbij huis regelen”, aldus Takke. ‘’Dat is een legitieme reden om, indien nodig, kapitaal aan te trekken." 

5. Ook Nederlandse MKB zal verder moeten verduurzamen

De SDGs (Sustainable Development Goals) van de Verenigde Naties zijn inmiddels een leidraad voor grote beursgenoteerde bedrijven. Ook het MKB zal deze moeten integreren in beleids- en productieprocessen. Takke: “Dit vereist investeringen die vaak een langere terugverdientijd kennen. Ook hier is een deugdelijke financiering cruciaal.” 

De CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) is een Europese richtlijn die eist dat grote bedrijven vanaf 2024 een duurzaamheidsrapportage maken. Beursgenoteerde mkb-bedrijven krijgen uitstel tot 2026. Takke: “Als MKB-er kun je echter beter niet teveel op uitstel rekenen. Grote en beursgenoteerde bedrijven stellen nu al duurzaamheidseisen aan hun toeleveranciers; aan grote en kleine MKB-bedrijven. Het is slim om je daar als ondernemer op voor te bereiden. Door bijvoorbeeld het bedrijfsproces te vergroenen.”

We zien bovendien dat duurzaamheid een voorwaarde wordt voor het krijgen van financiering. Vooral de grotere Europese investeringsfondsen die wij benaderen voor funding van onze klanten, verwachten een actief duurzaamheidsbeleid van ondernemers. Een bedrijf hoeft niet nu al een groene 10 te scoren op duurzaamheid, maar er moet wel een plan liggen en je moet kunnen rapporteren op de voortgang.”