Wat de gek er voor geeft: Dure bemiddelaars zijn de schuld van zzp’ers zelf

‘Door de aanhoudende crisis en het gebrek aan opdrachten zijn hoogopgeleide zzp’ers steeds meer afhankelijk van dure opdrachtbemiddelaars.’ In de huidige berichtgeving over de noodlijdende economie valt zo’n bericht nauwelijks op. De zoveelste misstand, what’s new? Hoewel opdrachtbemiddelaars inderdaad de nodige duit kosten, is de relatie met de crisis niet bewezen. Dat er een explosieve toename zou zijn van het aantal bedrijven dat aanklopt bij de bemiddelaars evenmin.

Een belletje naar Myler levert ons de reactie op dat ze ook niet precies weten waar die aanname vandaan komt. Hugo-Jan Ruts, zelfstandig interim-manager en adviseur kent de zzp-markt op zijn duimpje en ontkent het genoemde verband, volgens hem is het juist precies andersom: ‘Het beeld dat tussenpersonen ‘noodzakelijk’ zijn klopt wat mij betreft geheel niet. De trend bij veel organisaties is juist dat ze er meer aan doen om direct zaken te doen met zzp’ers. Door de crisis gaan organisaties kritischer naar hun inhuur kijken waardoor ze minder met tussenpersonen gaan werken. Kijk maar naar de NS, Alliander en ABN AMRO, maar ook de overheid en zorginstellingen die steeds vaker ‘marktplaatsen’ geven om aan opdrachten te komen.’

Tom Breuker is pas begonnen als ondernemer en ziet wel degelijk een relatie tussen de crisis en het beroep dat hij doet op bemiddelaars. Hij kan nog niet putten uit een uitgebreid netwerk van klanten: ‘Tussenpersonen bieden voor mij veel meerwaarde en vragen daarvoor een redelijk tarief. Het wordt echter wel vervelend als er meerdere tussenpersonen zijn, daar heb ik helaas ook mee te maken. Dan betaal ik namelijk fee over fee en wordt het tarief onredelijk. Maar door de crisis ga ik hier toch in mee.’

Wat is redelijk

Waar de argumentatie van Myler soms spaak loopt, is er geen reden tot twijfel aan de cijfers waarmee het naar buiten komt. Al moet wel worden opgemerkt dat het onderzoek alleen onder hoogopgeleide zelfstandige ondernemers is gedaan, niet zonder toeval de doelgroep van Myler zelf. Gemiddeld betalen opdrachtgever en ingehuurde zelfstandigen 24 procent van het uurtarief aan hun tussenpersoon. Is dat veel? De zzp’er in het onderzoek van Myler oordeelt dat ruim vijftien procent van het uurtarief redelijk is om aan actieve bemiddeling kwijt te zijn. Voor alleen contractafhandeling is dit ruifm vijf procent.

In werkelijkheid wordt er volgens dezelfde bron 23,5 procent voor actieve bemiddeling en ruim acht procent voor contractafhandeling betaald. In beide gevallen liggen de tarieven dus hoger dan dat een zzp’er redelijk zou vinden. Daarmee is nog niet gezegd dat we te maken hebben met schimmige piraterij. Vraag aan je buurman maar eens wat hij een redelijke prijs voor een halfje wit vindt en het bedrag dat hij noemt ligt hoogstwaarschijnlijk lager dan de werkelijke prijs bij de bakker of supermarkt.

Volgens Hugo-Jan kunnen de tarieven inderdaad hoog liggen, maar dalen die de laatste jaren wel. Hij bekijkt de zaak van een andere kant en legt uit dat zelfstandigen vaak onderschatten hoeveel tijd ze zelf zouden moeten besteden aan marketing en acquisitie als ze geen bureau zouden hebben daarvoor. ‘Ik denk dat elke zzp’er daar één dag per week aan zou moeten besteden, ook als ze in opdracht zijn. Velen doen dat niet, of te weinig en dan ben je juist afhankelijker van bureaus. Dat is niet erg, maar accepteer dan ook dat ze een deel van je tarief krijgen. Dan is twintig procent helemaal geen schrikbarend percentage’, zegt Hugo-Jan, ‘dat komt overeen met de tijd die je er zelf aan kwijt zou zijn.

Onder de streep

De spijker op zijn kop, want het voornaamste argument voor het bepalen van een redelijke prijs is hoeveel het je zou kosten als je het zelf zou doen. Hoe geldbelust tussenpersonen ook kunnen zijn, ze bestaan bij de gratie van de vraag van opdrachtgevers enerzijds en zzp’ers anderzijds. Als ze een onredelijke prijs ontvangen voor hun diensten, betaalt één van de twee dus teveel. Dat heet marktwerking. Voorwaarde voor eerlijke marktwerking is wel dat tussenpersonen transparant zijn over hun kosten en zonder misleidende tarieven en al te kleine lettertjes werken. Daarna is het aan de zzp’er en/of opdrachtgever om te bepalen welke prijs hij wil betalen voor de diensten. Kan je in drie uur tijd evenveel opdrachten binnenhengelen als de bemiddelaar dat voor twintig procent van je uurtarief doet, dan ben je niet goed af bij zo’n persoon. Kies je ervoor om het wel te betalen, dan heeft dat eerder iets te maken met je onwil om zelf achter opdrachten aan te gaan dan met de crisis of piraterij.

Natuurlijk, de crisis kan werk een stuk schaarser maken dan voorheen. Ineens kan het lucratiever zijn om wél een tussenpersoon in de arm te nemen. Maar diezelfde crisis maakt ook dat je zelf minder werk kunt vinden en dus meer uur per week kwijt bent aan acquisitie. Met andere woorden: het percentage dat de bemiddelaar vraagt kan nog steeds overeenkomen met de investering aan tijd die je zelf zou moeten leveren. Onder de streep hou je dus hetzelfde over, al is het minder dan tijdens economische hittegolven. Wat de gek er voor geeft, zo steekt de markt in elkaar en dat maakt de bemiddelaar geen schooier.

Belangrijke noot

Zoals in elke branche is ook voor een gezonde marktplaats waar tussenpersonen en zzp’ers elkaar vinden, transparantie een voorwaarde. Is die niet optimaal, dan gaan de hier getrokken conclusies niet (helemaal) op. Voor de volledigheid moeten we melden dat volgens Myler-directeur Toon van Bodegom ook schimmige inhuurconstructies voor hoge uurtarieven van zelfstandign zorgen. Tussen de opdrachtgevers en zzp’ers zitten soms meerdere tussenpersonen die ieder weer hun opslag berekenen. Door een gebrek aan transparantie weet bijna 65 procent van de zelfstandig ondernemers niet of zij via meerdere bureaus voor een bedrijf werkt, aldus de directeur. Sinds 2009 zijn tussenpersonen wettelijk verplicht tot transparantie.