Corona en werkloosheid: vijf jaar verwijderd van winst

Op het eerste gezicht zijn die nieuwe cijfers van het CPB bemoedigend. Toch moet er een aantal kanttekeningen gemaakt worden. Zo waarschuwt het CPB dat haar voorspellingen alleen opgaan als de wetenschap op korte termijn met een vaccin komt. Een grote lockdown als gevolg van een tweede golf zou ook roet in de ramingen van het planbureau gooien.

Eerst regen, dan zonneschijn

Daarnaast geldt voor het herstel van de arbeidsmarkt dat voor de zonneschijn, eerst de regen komt. Alhoewel het CPB verwacht dat de werkloosheid in 2026 is teruggezakt naar rond de 4,3 procent, zal het werkloosheidscijfer in 2021 eerst pieken. Volgens de ramingen is volgend jaar 6,5 procent van de beroepsbevolking werkloos.

De Nederlandse economie als geheel gaat een veel lastiger herstel tegemoet. Het CPB waarschuwt dat de economie blijvend is beschadigd door de coronacrisis. Beleidsmakers en ondernemers komen met de nieuwe cijfers thuis van een koude kermis. Zij hadden gehoopt op een V-vormig herstel, maar doordat de crisis de innovatie een halt toeriep en ook investeringen grotendeels stillegde, lijkt zo’n herstel onwaarschijnlijk.

De ene crisis is de andere niet

Waarom herstelt de arbeidsmarkt dan wel relatief makkelijk? Vooral omdat er in beginsel niets mis was met de economie, zoals bijvoorbeeld in 2008. De aanloop naar de piek van de werkloosheid was toen, tijdens de bankencrisis, langer. Dat zorgde er ook voor dat het herstel van de banenmarkt trager op gang kwam.

Als het CPB gelijk krijgt, betekenen deze cijfers goed nieuws voor de arbeidsmarkt. Toch blijft het, ondanks alle onderliggende data die het planbureau gebruikt, koffiedikkijken. Niemand heeft immers een glazen bol. Daarom is het interessant om te bestuderen hoe de arbeidsmarkt zich in het tweede kwartaal van 2020, meteen na de uitbraak van de coronacrisis, ontwikkelde.

Geen dramatische effecten

Uit cijfers van Intelligence Group (IG!), een onderzoeksbureau dat data over de arbeidsmarkt verzameld, blijkt vanzelfsprekend dat de werkloosheid na de coronacrisis opliep terwijl de werkgelegenheid daalde. Maar er is ook goed nieuws. Zo blijven aan de aanbodzijde van de arbeidsmarkt de effecten van de coronacrisis volgens IG! vooralsnog beperkt.

Weliswaar verloren veel jongeren en flexwerkers aan het begin van de crisis hun baan, maar doordat zij ook snel weer ergens anders aan de slag konden, leveren die ontslagen voor de arbeidsmarkt geen dramatische effecten op.

Minder zoekwerk

Wel ziet IG! grote veranderingen op de arbeidsmarkt als het gaat om activiteit. Dat wil zeggen: een stuk minder mensen zijn nu actief op zoek naar een baan. Ten opzichte van het eerste kwartaal ziet IG! een afname in het aantal baanzoekers van 48.000. Kijk je naar het tweede kwartaal van 2019, dan zijn er nu maar liefst 78.000 minder mensen actief op zoek naar werk.

Al met al zoekt nu 11,5 procent van de beroepsbevolking – dat zijn mensen die werken of willen werken – naar een baan. Die afname komt vooral door mensen die al werk hebben. Door de coronacrisis stopten velen van hen met het zoeken naar een nieuwe baan en concentreerden zij zich op het werk dat ze al hadden.

Tekenen van herstel

Volgens arbeidsmarktanalist Arjan Ruis, die bij IG! dagelijks met deze cijfers werkt, zijn de economie en de arbeidsmarkt weliswaar ongekend hard geraakt sinds de lockdown, maar zijn er ook al tekenen van herstel zichtbaar.