Help ondernemers met doelen stellen

Het belangrijkste adviesorgaan van het kabinet komt met een waslijst aan aanbevelingen om na de crisis uit de startblokken te komen. Want, zo zegt SER-voorzitter Mariette Hamer in Het FD, ‘We lopen voortdurend een stapje achter’. En gelijk heeft ze. Het valt te prijzen dat de SER alvast nadenkt over herstel, want onder druk van het ‘overleven’ vertroebelt makkelijk het zicht op de lange termijn. Dus, adviseert de SER, ‘formuleer doelen voor herstel’. 

De grote vraag is alleen wie die doelen gaat stellen. De overheid is druk met overleven en ook veel ondernemers hebben wel wat anders aan hun hoofd.  Door de coronapandemie is de maatschappij op zijn kop gezet en zijn verdienmodellen die een jaar geleden nog lucratief leken linea recta in de prullenbak terechtgekomen. Ondernemers die al meer dan een jaar op zoek moeten naar oplossingen om te overleven en elke dag in onzekerheid verkeren over hun voortbestaan, hebben ook geen ruimte om vooruit te kijken. 

Uit inkomende en uitgaande betalingen van zo’n 360.000 mkb-bedrijven die bij ABN AMRO een zakelijke rekening hebben, weten we dat veel ondernemers, van restaurants tot boekwinkels,  warenhuizen en reisbureaus, de afgelopen elf maanden enorm inventief zijn geweest. Direct na het uitbreken van de pandemie heeft een meerderheid van hen de uitgaven weten terug te brengen naar een niveau waarop ze konden overleven. Dat is ook een reden dat het aantal faillissementen laag is gebleven. Klaar voor een nieuwe start zijn de ondernemers dan ook zeker.

Maar wie niet weet welke kant hij op vaart, kan ook de coördinaten niet bepalen die naar het eindpunt leiden. Uiteraard is nog veel onzeker en bijstellen is altijd nodig, maar we moeten verder gaan dan een reeks stappen en aanbevelingen. Neem de wens naar groen en innovatiegedreven economisch herstel, zoals de SER stelt. Dat klinkt als een mooi en noodzakelijk streven, zeker gecombineerd met brede welvaart. Maar wat is dat precies, hoor ik ondernemers denken. Hoe ziet dat eruit en wat betekent dat voor mij? Die richting zou de overheid moeten geven, maar zoals gezegd, ook die is druk met overleven. 

Toch is het nodig hier prioriteit van te maken, met behulp van bijvoorbeeld kennisinstellingen en ondernemers die nog wel ruimte hebben om vooruit te kijken. Er is nogal wat gebeurd in het afgelopen jaar. Zomaar terugkeren naar het oude lijkt de burger niet te willen en dat heeft ook effect op de verdienmodellen van de ondernemers. Uit een steekproef van ABN AMRO en Ipsos blijkt dat 71 procent van de ondervraagden de positieve effecten op het klimaat die voortkomen uit de coronacrisis wil vasthouden. Thuiswerken, is ook iets waar zeker een kwart niet meer vanaf wil. Op deze ontwikkelingen moet worden geanticipeerd, maar wie snakt naar het oude vertrouwde en eerst gewoon weer zaken wil doen, heeft hier minder oog voor.

Zodra de maatschappij weer open gaat, ontstaat een ‘neutrale fase’, zoals William Bridges dit omschrijft in zijn bestseller Managing transitions. Het oude komt niet meer terug en het nieuwe tekent zich ook nog niet duidelijk af. Die neutrale fase is een cruciale fase. Zonder duidelijk doel missen we het moment en vallen de aanbevelingen van de SER in het niet. Kom op kennisinstellingen, laten we samenwerken en de ondernemers helpen een goede start te kunnen maken.