VPRO Tegenlicht: Greed is green zondag 1 december, 22.05 uur, VPRO, NPO 2

We verdienen miljarden door de natuur uit te putten, maar geld verdienen aan het beschermen van de natuur is nog moeilijk. Toch lijkt dat nu te veranderen. Omdat de natuur schaars wordt, stijgt de waarde. Je kunt nu al investeren in zaken zoals emissierechten, bossen en zelfs neushoorns. Ook zijn er verzekeringen voor koraalriffen en groene obligaties. Misschien worden biodiversiteitscredits wel de nieuwe bitcoins.

Wanneer we denken aan de financiële wereld, denken we aan Wall Street of de Zuidas, 

maar waarom denken we bij investeren niet aan bossen? Bossen zuiveren de lucht, filteren water en slaan CO2 op. Ze zijn net zo belangrijk als infrastructuur, dus waarom zouden we er niet in investeren? Wat gebeurt er als we de natuur een prijs geven?

VPRO Tegenlicht verkent de groei van groen kapitaal en kijkt naar wat dit betekent voor de economie van de toekomst.

De koolstofboer

In Friesland ontmoeten we Nederlands' eerste koolstofboer, Sjoerd Miedema. Door zijn grondwaterpeil hoger te zetten houdt hij CO2 vast in veengebieden. Dat vasthouden van CO2 levert carbon credits op en die kan hij verkopen op de vrijwillige koolstofmarkt. Boeren kunnen op deze manier bijdragen aan de staat van de natuur èn er een centje bij verdienen.

De carbon-credit-markt is een snel groeiende industrie, die over vijf jaar naar verwachting $50 miljard waard is. Maar hoe wordt gecontroleerd of de CO2 echt wordt opgeslagen? En kunnen we ons klimaat aan een vrijwillige markt overlaten? 

De emissiehandelaar

Er is ook een veel grotere verplichte CO2-markt, waar afgelopen jaar al 900 miljard euro in om ging: de Europese emissiehandel. In Nederland, waar het kapitalisme ooit begon, zien we hoe vervuilingsrechten verhandeld worden alsof het vastgoed is. We volgen Wouter Alblas, die als emissiehandelaar goede zaken doet in deze ‘EU ETS’. Hij onthult hoe bedrijven winst maken door vervuilingsrechten te kopen en te verkopen. Er vindt een keiharde handel plaats in de lucht boven ons hoofd. En dat werkt goed om CO2-uitstoot te verminderen, zo lijkt het. Is emissiehandel een effectief middel om CO2-uitstoot te verminderen, of spelen we met vuur door van het klimaat een speeltuin voor speculanten van te maken?

Bos-obligaties

Voormalig Wall Street-whizzkid Zack Knight bedacht een ander innovatief financieel instrument: het Forest Resilience Bond. Zijn idee is om bossen en natuurbeheer via de beurs gefinancierd te krijgen, met het idee dat omwonenden, bedrijven en overheidsdiensten samen een steentje bijdragen aan onderhoud van bossen die zonder onderhoud brandgevaarlijk worden. Een flink deel van het geld komt van externe investeerders, zij krijgen rendement, terwijl de natuur wordt beschermd. Moeten we het van dit soort oplossingen gaan hebben?

Biodiversiteits-credits

Naast zulke bosobligaties, verhandelbare emissierechten en carbon credits komen er nu ook biodiversiteits-credits op: een nieuwe markt die nog in de kinderschoenen staat. Het zijn financiële producten die investeren in de bescherming en herstel van de natuur, en daarmee behoud van biodiversiteit. Maar hoe meet je biodiversiteit? Hoeveel is een ecosysteem waard? Gooien we onze natuur in de uitverkoop als we het in ons kapitalistische systeem onderbrengen? Of is dat juist onze redding? 

De centrale bankier

Over deze vragen wordt ook op het hoogste niveau in het financiële systeem nagedacht. Frank Elderson, bestuurslid van de Europese Centrale Bank, vertelt hoe de ECB als toezichthouder op banken een rol speelt in het verduurzamen van het mondiale financiële systeem.Volgens de ECB zijn de klimaatrisico’s inmiddels zo groot dat banken er niet meer omheen kunnen. Zijn centrale bankiers de nieuwe helden van de klimaatcrisis?

Natuur als businessmodel: hoe ziet de toekomst van de financiële wereld eruit als ook bossen, dieren en ecosystemen een prijskaartje krijgen? VPRO Tegenlicht: GREED IS GREEN onderzoekt wat er gebeurt als klimaat en natuur beleggingsobjecten worden.

Regie: Stephane Kaas

Research: Arnout Arens

Productie: Marie Schutgens

Eindredactie: Julia Veldman

VPRO Tegenlicht: Greed is green, zondag 1 december, 22.05 uur, VPRO, NPO 2 en 's morgens online op [VPRO.nl/tegenlicht]vpro.nl/tegenlicht en NPO Start.