Dit kunnen ondernemers doen om boven water te blijven

Het is geen geheim: de coronamaatregelen hebben een enorme impact gehad op mkb-Nederland. De avondlockdown in december 2021 was de zoveelste (financiële) klap als gevolg van de coronacrisis - en bovendien dramatisch voor de horeca en retail sector. Zo verliezen retailers veel omzet met de vervroegde sluiting en lijkt december voor de horeca voor het tweede jaar op rij in plaats van een topmaand een treurmaand te zijn.

De pandemie is echter nog verre van zijn einde en met de onzekerheden omtrent de omikron-variant blijven maatregelen waarschijnlijk komen en gaan. Ondernemers moeten zich meer dan ooit goed voorbereiden op deze aanhoudende onzekerheden. Wat kan er in de (nabije) toekomst gebeuren? En mogelijk belangrijker, hoe kunnen mkb’ers daarop inspelen? Jan Speelman, Country Manager van Agicap Nederland & België deelt tips en tricks die deel zijn van een roadmap voor het waarschijnlijk onstuimige 2022.

De maatregelen die het demissionaire kabinet in december 2021 heeft aangekondigd, hebben ondernemers opnieuw in de problemen gebracht. Alhoewel de lockdown voor weinig ondernemers als een verrassing kwam, doet dat geen afbraak aan de financiële schade die het Nederlandse mkb gedurende de afgelopen twee jaar heeft opgelopen. Daarnaast is de kans dat de maatregelen verder aangescherpt worden groot. De opkomst en onzekerheden rondom het coronavirus en haar varianten maken het onwaarschijnlijk dat alle maatregelen wegvallen én wegblijven. Met andere woorden: de onzekerheden voor het bedrijfsleven gaan in 2022 nog niet weg.

Het lot van een uitgemergeld bedrijfsleven

Veel mkb’ers staat het water aan de lippen. De buffers zijn nog verre van aangevuld en er is weinig marge over om (nieuwe) tegenslagen op te vangen. Naast de coronacrisis heeft het Nederlandse mkb te maken met nog een reeks trends die directe financiële schade kunnen veroorzaken. Zo zijn er grote personeelstekorten en kampen veel mkb’s, waaronder de horeca, met stevig verhoogde energierekeningen.

De overheid probeert wat de coronacrisis en lockdowns betreft de situatie voor ondernemers te verlichten aan de hand van hernieuwde steunpakketten, waardoor veel ondernemingen overeind kunnen blijven. Toch doen deze steunpakketten meer aan als uitstel van executie dan als een oplossing op lange termijn - de steun zal een keer ophouden. Het aanvankelijke wegvallen van de corona steun was mogelijk een vooraanstaande oorzaak van de de flinke stijging van het aantal faillisementen afgelopen november.

Hetzelfde probleem doemt op bij de de mogelijkheden om betalingen uit te stellen, waar veel mkb’ers gebruik van maakten, onder meer van de belastingdienst. Ze zullen die achterstand uiteindelijk weer moeten inlopen. Een aanzienlijk deel van het mkb-Nederland bevindt zich simpelweg niet in een dusdanige financiële positie om dat te realiseren.

Natuurlijk moet je in deze tijd vooral extra kritisch zijn op je inkopen en kosten. Denk hierbij onder andere aan huurverlaging of het aanvragen van financiering. Ga systematisch na waar je kan besparen, onderhandel met leveranciers over de betalingsvoorwaarden en termijnen, of begin projecten om de huidige voorraad te kunnen verkopen. Stel waar nodig de verwachtingen voor de komende tijd bij, zodat je op basis van realistische scenario’s plannen op kan stellen.

Noodzaak, de moeder van de vindingrijkheid

Voor ondernemers is het het allerbelangrijkst om de moed erin te houden. Een dergelijke opmerking komt altijd wat generiek over en het is vaak makkelijker gezegd dan gedaan. Ondernemers moeten vooral doen waar ze sterk in zijn: ondernemen en creatief zijn.

Tijdens en na de eerste lockdown in het voorjaar van 2020 werd duidelijk hoe flexibel en inventief ondernemers kunnen zijn, en hoe ver ze zich aan de omstandigheden aan kunnen passen. Neem bijvoorbeeld de vakantieparken, die zich tijdens de lockdowns ook als woon-werkplek aan gingen bieden, zogenaamde ‘workations’. Of denk aan opticiens, die extra oogzorg gingen verlenen waardoor ouderen niet naar het ziekenhuis hoefden voor controle.

Een oud gezegde luidt dat ‘noodzaak de moeder is van de vindingrijkheid’. Deze situaties zijn duidelijke voorbeelden van dit gezegde - een uitdagende situatie kan leiden tot innovaties die op meer structurele basis behouden kunnen blijven.

Deze vindingrijkheid zag je ook terug in de zwaar getroffen horecasector. De maaltijdboxen om af te halen, die tijdens de eerste lockdown snel aan populariteit wonnen, zijn nog steeds populair. Een diner zoals je het in het restaurant zou krijgen, maar nu thuis. Het is misschien wel het schoolvoorbeeld van een succesvol idee dat met de avond lockdown ook goed zal werken.

We zagen sinds de vervroegde sluiting van de horeca immers al een comeback. Horecaondernemers kunnen ook andere concepten uitdenken om mensen te lokken. Hieronder vallen aanbiedingen om vroeger te gaan eten in een restaurant, toen een avondprogramma er niet in zat. Creatieve horecaondernemers in hotels en toprestaurants boden bijvoorbeeld dunches aan, uitgebreide meergangen lunches die een combinatie zijn van lunch en avondeten.

Ook al lijkt er geen einde aan te komen: blijf investeren!

Probeer zoveel mogelijk ervoor te zorgen dat je bedrijf zichtbaar blijft en aan marketing blijft doen. Ga bijvoorbeeld kerstpakketten rondbrengen, of doe klusjes vanuit jouw bedrijf voor andere bedrijven of consumenten. Zichtbaarheid heeft op de korte termijn niet per se een commerciële functie, maar een behoudende.

Als je zichtbaar blijft voor klanten, zullen deze wanneer de maatregelen het weer toestaan eerder naar jouw bedrijf kijken voor hun behoeften. Als je nog iets kan investeren, dan is het implementeren van technologie om meer met minder te doen een goede optie om wat geld in te steken.

Denk hierbij aan digitale verkoop waarbij je je voorraden tegen een scherpe prijs aan kan bieden. Veel bedrijven maken gebruik van automatisering om bestaande processen te versnellen, en zodanig meer te doen in minder tijd. Tijd is immers geld! Bekijk alle opties en probeer alles te doen wat in je mogelijkheid ligt om nieuwe inkomsten te genereren of voorraden anders te gebruiken.

Eerder bespraken we al kort de positieve mindset. Deze is ongelofelijk belangrijk - ook al snapt iedereen dat de moed je soms in de schoenen zakt met constante abrupte verandering en het constant mislopen van omzet.

Het helpt om een positieve mindset te houden bij het zoeken naar een creatieve oplossing voor de diverse uitdagingen waar je constant mee te maken hebt. De maatregelen zijn niet per definitie een zwart gat - een uitdaging ongetwijfeld, maar ze zijn niet onoverkomelijk.

Cashflowprognoses om te anticiperen op de onzekere toekomst

Omdat de kans groot is dat we voorlopig nog niet van corona af zijn, kunnen lockdowns vaker voorkomen. Constante mutaties en de onzekerheid rondom de  omikron-variant verzekeren praktisch dat er nog regelmatige wisselingen gaan komen in het lockdown-beleid.

Het is daarom van groot belang om een goede business case voor de komende tijd te maken. Voor sommigen zal dan misschien gelden dat het zelfs beter is om alles gesloten te houden dan om op een fractie van hun capaciteit te werken. Voor anderen zal juist gelden dat ze moeten opschalen. Een one-size-fits all solution bestaat simpelweg niet - ieder bedrijf heeft een eigen verleden, unieke karaktereigenschappen en omstandigheden wat leidt tot een scala aan unieke oplossingen en strategieën.

Denk na over impact

Blijf als bedrijf zo goed mogelijk de impact van maatregelen voor jezelf in kaart brengen. Dit geldt met name voor bedrijven die geteisterd worden door kleinere marges en lagere cash buffers. Juist voor hen is het zaak om de toekomst in te kijken. Als je liquiditeit minder is, is het goed om te analyseren welke stappen je kunt zetten om dat te verbeteren.

Kijk bijvoorbeeld naar de ontwikkelingen van de afgelopen jaren. Heb je te maken met een structureel probleem? Is er een vaste positie waar het vast loopt? Als je deze problemen systematisch confronteert, heb je grotere kans ongeschonden door onzekere periodes heen te komen.

Breng alle scenario’s in kaart

Probeer ook scenario’s uit te denken. Stel bijvoorbeeld een worst case scenario op, waarin alles wat fout kan gaan fout gaat. Deze scenario’s kunnen je helpen te bepalen waar het dieptepunt van je cashflow ligt en hoeveel tijd je nog hebt voor je in het rood komt te staan. Daarnaast helpt van het slechtste uitgaan bij het dekken van eventuele kosten (of lockdowns) die je niet verwachtte. Als ondernemer is het belangrijk dat je snel weet te schakelen en geen beslissingen op basis van een ‘onderbuikgevoel’ maakt.

Cashflow management voorbereiding is het halve werk

Daarnaast is het een goede zet om cashflow prognoses op te stellen. Een dergelijke prognose helpt je eveneens vooruit te kijken, ongeacht of je je als ondernemer in zwaar weer bevindt of niet. Een situatie kan namelijk zonder al te veel signalen plots onzeker worden.

Voer regelmatiger controles uit dan je nu mogelijk al doet en stel realistische betalingsdatums in. Informeer bijvoorbeeld wanneer klanten verwachten te betalen. Vergelijk je cijfers met vorige periodes en leg tijdens goede periodes reserves aan. Met al deze stappen kun je met grotere precisie bepalen of je prestaties op het verwachte niveau zijn of dat je nog moet bijsturen.

Als je zowel cashflow prognoses maakt en scenario’s - goed en slecht - creëert, kun je alle financiële situaties tijdig opsporen en wellicht de nare situaties zelfs voorkomen. Met meer duidelijkheid en inzicht, kan je makkelijker zien hoe je er financieel voorstaat en of je bepaalde investeringen kan veroorloven.

Vooral in onzekere tijden is het belangrijk om te kijken naar de nabije toekomst. Met cashflow management speel je hier beter op in en ben je in staat om strategische beslissingen te maken voor de lange termijn. Het is een middel om je tijdens onstuimige en onzekere periodes voorzorgsmaatregelen te treffen, waardoor je als ondernemer je hoofd makkelijker boven water gaat kunnen houden.