De vloeibare samenleving

De digitalisering is zo ingrijpend is dat alle organisaties, alle werkprocessen en alle arbeid, anders gaat functioneren dan voorheen. Het gaat om veel meer dan het toevoegen van nieuwe technologie aan bestaande organisaties. Door de digitalisering kunnen grote en kleine bedrijven plotsklaps functioneren op de wereldmarkt, de globalisering, hetgeen voorheen niet of slechts moeizaam mogelijk was. 

ZZP’ers kunnen hun vaardigheden (diensten) aanbieden op de wereldmarkt. Kortom: er is geen sprake meer van een, soms beperkte, thuismarkt, die eerst veroverd moet worden waarna het buitenland kan volgen. Slimme, nieuwe en soms kleine bedrijven pakken meteen de wereldmarkt. En in de digitale wereld geldt ook: the winner takes all en komt met prijsniveaus die factoren lager zijn dan van de klassieke spelers. We zien dus veel bedrijven die in tien jaar of minder, uitgroeien tot wereldspelers, met Booking-com als Nederlands voorbeeld. En de nieuwe spelers zijn dankzij de digitale hulpmiddelen ook zo sterk dat ze soms duizenden kleine bedrijven die later zijn begonnen aan digitalisering, opslokken.  

Buitenlandse spelers

​Er is daarmee sprake van een wereldwijde herschikking van organisaties en met name commerciële bedrijven. Moeten kleine bedrijven in Nederland zich zorgen maken ? Jazeker. Zoals Uber de taxiwereld en Booking.com en Airbnb het hotelwezen opschudden, zo zal iedere sector komende tijd opgeschrikt worden door buitenlandse spelers die wereldwijd met de nieuwste technologie opereren (en met diepe zakken en met prijsniveaus waarvoor klassieke bedrijven niet kunnen opereren). Kortom: grote digitale stofzuigers slorpen tal van veelal nationaal georiënteerde bedrijven op.
 
Wat is er aan te doen? We zien op dit moment twee bewegingen. De eerste reflect is de verdedigende reflex. De overheid vragen om maatregelen te nemen tegen de internationale nieuwkomers,  en om wetten te maken om buitenlandse bedrijven de voet dwars zetten. De vraag is of dat op den duur de goede route is. De digitalisering en de internationale digitale platformen gaat immers door. En als ze in Nederland niet hun zin krijgen, dan wel in een ander land. En omdat ze altijd factoren goedkoper opereren dan de klassieke bedrijven, zullen ook Nederlandse klanten op den duur de diensten willen hebben van de bedrijven die middels wetgeving in eerste instantie afgestopt werden. Uber gaat ongetwijfeld een groot deel van de taximarkt pakken, Amazon gaat met de overname van Whole Foods Market ongetwijfeld Nederlandse grootgrutters bedreigen, Netflix bedreigt’’ het Nederlandse omroepbestel en zo zal het de komende jaren doorgaan. 

The winner takes all

​De andere, veel betere route is om zelf zo snel mogelijk te gaan digitaliseren. Onder het eerder genoemde motto (the winners takes all)  zullen de eersten die op bepaalde markten de digitalisering ter hand nemen veelal de winners zijn. Natuurlijk hebben ook goede Nederlandse bedrijven volop kansen, ook op de wereldmarkten. Maar daarvoor is nodig: kennis van de technologieën die relevant zijn op je eigen markt, ambitie om door te groeien en de moed om bestaande bedrijfsmodellen om te gooien. Het trucje dat Booking.com heeft gedaan, kan immers ook op andere markten worden toegepast. 
 
Waar de wetgever wel bij moet helpen, is om zo snel mogelijk tal van wetten op Europese niveau te brengen. Daardoor zou voor het Nederlandse midden- en kleinbedrijf veel beter de weg geopend worden naar de Europese thuismarkt en zouden er ook Googles, Apples en Ubers in Europa kunnen ontstaan. Dat is veel beter dan nationale beschermingsconstructies die op den duur contraproductief zijn.
 
Eén ding is zeker: de wereld digitaliseert in een angstwekkend snel tempo. De economie verschuift met procentpunten per jaar van klassiek naar digitaal. Wie blijft hangen in de klassieke economie, heeft steeds minder kans op de markt en zal op den duur tot een kleine speler gemarginaliseerd worden. Dat zijn de effecten van ‘de vloeibare samenleving’ die niet alleen voor het bedrijfsleven, maar voor de gehele maatschappij een gigantische verandering teweeg gaat brengen.  

Over de auteur

Peter Hagedoorn is opgeleid als natuurkundig ingenieur en heeft een loopbaan gevolgd waarbij hij afwisselend heeft gewerkt voor de publieke sector en het bedrijfsleven. Zo werkte hij bij Shell, het Ministerie van Economische Zaken, Bull-Nederland, RAET, Hagemeyer en Océ. Daarnaast was hij de eerste voorzitter van het CIO-Platform Nederland, in welke hoedanigheid hij tevens in de Board zat van de European CIO Association. Later werd hij benoemd tot Secretaris-Generaal van deze organisatie. Onlangs verscheen bij Futuro Uitgevers van hem het boek ‘De vloeibare samenleving’ (ISBN 9789492221742).