Data-Waarde-Creatie: keiharde aanval op inrichting Nederlands IT-landschap

In zijn nieuwe boek Data-Waarde-Creatie, hoe verdien je geld in het digitale tijdperk, slaat Ken van Ierlant met een enorme mokerslag de IT-infrastructuur van organisaties in Nederland aan diggelen. Het gros van het IT-personeel kan volgens hem naar huis en talloze ERP- en CRM-applicaties verwijst de auteur onberispelijk naar de prullenbak. ‘We denken dat we digitaal transformeren, maar feitelijk zijn we als een stoomtrein 2.0 alleen een nogal dure niet effectieve efficiencyslag aan het maken. De BV Nederland kan maar op één manier overleven: van applicatie gestuurd naar datacentrisch gestuurd werken. IT kost nu alleen maar geld en holt bedrijven uit.’

Adviseur digitale vraagstukken, Ken van Ierlant, vergelijkt de IT-infrastructuur van Nederlandse organisaties met een bak vol losse Legosteentjes. Elk steentje is een IT-applicatie en bij hoge toeval zitten er een paar steentjes aan elkaar; wordt data gedeeld gebruikt. ’Maar 99 procent van alle systemen communiceert überhaupt niet met elkaar’, weet Van Ierlant uit ervaring. ‘Voor elk probleem maken we een nieuwe applicatie (lees: pakken we een nieuw Legoblokje-red.). Maar dat is wat ik applicatie-centrisch werken noem.

Zo’n systeem werkt niet of heel moeilijk samen met andere IT-systemen. Ter indicatie: Philips werkte op zeker moment met 198 verschillende ERP-systemen!’ De huidige stand van zaken is volgens Van Ierlant ook wel verklaarbaar. ‘We hebben te maken met valse profeten in een innovatietheater die een spoor van vernieling en waardevernietiging hebben achtergelaten. De IT-industrie, de softwareleveranciers zijn erbij gebaat om zoveel mogelijke losse systemen te verkopen, en daar heel veel IT-ers als consultants bij te slijten voor een tijdrovende, peperdure implementatie. Die vervolgens vaak mislukt.’ Van Ierlant maakt de vergelijking met een zak aardappelen. ‘De boer krijgt daar twintig cent voor, in de supermarkt gaat die zak voor vier euro de deur uit.

Dat is deels marge en echt gemaakte kosten, maar een groot deel van de kosten zit ‘m in een extreem ingewikkeld operating systeem dat we gebouwd hebben in een nog complexer logistieke proces. Allemaal applicaties die iets doen, slecht samenwerken en onderhouden moeten worden. Kijk naar de toeslagenaffaire. Ook daar geldt dat we het veel te ingewikkeld hebben gemaakt. Alleen weigeren we dat toe te geven. Er is heel veel ongestructureerde data die verstopt zit in legacy applicaties (oude systemen). Het loslaten van AI op deze oude meuk, genereert een onevenredige hoeveelheid onnodige data waardoor computers vastlopen en crashen of zinloze conclusies trekken gebaseerd op data die niet meer klopt.

Daar waar in het begin van de digitaliseringsgolf IT de aanjager was van de digitale transformatie, is IT in deze fase de grote hinderpaal voor versnelling omdat bedrijven voortborduren op een oude nalatenschap. Het IT-vraagstuk is eigenlijk een sociologisch vraagstuk. CEO’s durven het niet aan om een heel leger IT-ers de deur te wijzen. En ze leggen de vraag bij de CIO, CDO, CTO neer. En dat is geen goed idee. De CIO is juist een hinderpaal die voortbouwt op een legacy aan systemen. CIO’s hebben er belang bij om IT-systemen aan te blijven schaffen om een eigen rol te verdedigen.

Maar IT is anno 2021 een commodity die nog nauwelijks geld kost en die je overal kunt halen voor een fractie van zelfbouwen. Het kan allemaal zoveel slimmer, makkelijker en vooral goedkoper. We leggen problemen neer bij IT’ers om het op te lossen, maar veel organisaties hebben helemaal geen IT-probleem. Ze hebben een business probleem. Ze zijn niet winstgevend genoeg, maar de winst vinden ze niet in applicaties, maar in het ontginnen van data. Boekhoudsystemen leggen alleen iets vast, je verdient er geen geld mee. Het is dode IT. Digitale transformatie gaat in de kern niet over IT maar over strategische keuzes die resultyeren in een en d to end data centrische workflow waarmee je super agile nieuwe product market combinaties kan bouwen waarmee je echt geld kan verdienen.

BV Nederland ten onder

Van Ierlant gaat in zijn boek zelfs zover dat de BV Nederland werkt aan zijn eigen ondergang. ‘Al die investeringen in IT leveren geen geld op, maar kosten geld. Uiteindelijk zijn we bezig de balansen uit te hollen. Zelfs de Nederlandse start-up scene is een confederatie van cappuccino drinkende hipsters, gefinancierd door banken en gemeenten. Het ontbreekt aan echt ondernemerschap.’ Hij verwijst daarbij naar Israël. ‘Dat land brengt zoveel nieuwe bedrijven voort die allemaal naar de beurs gaan en zeer winstgevend zijn. Israël heeft 126 Unicorns versus 23 voor de gehele EU. En geen dubbeltje subsidie van de overheid. Sillicon Valley wordt ook niet gefinancierd, zoals in Nederland vaak wel, door banken, gemeenten of subsidies. Die bedrijven bestaan omdat ze waarde creëren. Nederland is al lang links en rechts ingehaald door China, Israël en Sillicon Valley.’ En volgens Van Ierlant is er maar één weg die leidt naar een winstgevende toekomst: de weg van data-ontginning. ‘Data is het nieuwe goud. Vergelijk het met olie. Dat moet je ontginnen, bewerken en vervolgens naar de markt brengen. Wat bedrijven moeten doen, is data centraal stellen. Ze moeten datacentrisch gaan denken. Er moet maar één Legoblokje in de IT-bak liggen: een blokje met data. Data die je constant bijhoudt en van updates voorziet zodat ze bruikbaar blijven.’ Volgens Van Ierlant is een complete omdraaiing nodig van wat organisaties nu aan het doen zijn. ‘Nu maken we eindeloos veel applicaties, waar we vaak per applicatie data aan toevoegen. Maar vaak is die data voor een andere app weer niet toegankelijk. Je moet data centraal zetten en alle applicaties die daaromheen worden ontwikkeld, grijpen terug op die ene dataset. In die data zit de waarde van je onderneming. Daar kun je geld mee maken.’

In mijn PWC tijd hebben de Nederlandse overheid als voorbeeld casus uitgewerkt. De uitkomst was dat als de overheid datacentrisch gaat werken dat ongeveer 16 miljard Euro aan kosten op jaarbasis scheelt en tegelijkertijd ongeveer 28 miljard aan operationele cashflow genereert met een DIA van ca 24 miljard Euro. Die DIA activeren we op de staatsbalans en brengen we ten last van de staatsschuld.. In 20 jaar tijd is de bv Nederland verlost van zijn schulden en kunnen de zorg, de bouw etc.. makkelijk financieren!

Bibliotheek met IT

Misschien platgeslagen voorbeelden, maar ze vertellen volgens Van Ierlant wel alles. Uber en Airbnb bezitten feitelijk niks. Ze hebben alleen een platform gecreëerd (data) waarop andere partijen aanhaken. Ze brengen vraag en aanbod bij elkaar. Van Ierlant: ‘Ze hebben dus totaal geen last van dure, complexe IT-infrastructuren. Dat laten ze lekker aan de vraag- en aanbod partijen. Ze maken winst met data. Ze zijn bovendien zo slim, dat ze gebruik maken van zogenaamde no-code software. Zie ook dat als Legoblokken, die je gewoon bij Google, Microsoft en Amazon kunt kopen. Software pluk je zo uit een library. De Airbnb’s en Ubers van deze wereld hebben alleen een bodemplaat waarop ze die gekochte Legostenen vastklikken. En die werken wel samen. Die technologie is er gewoon. Organisaties kunnen er morgen mee beginnen.

Alleen doen ze het niet, omdat ze vastzitten in het sociologische dilemma. Ze durven de stap niet te zetten omdat ze vastgeketend zijn aan de IT-leveranciers, systemen die gebouwd zijn, zwaar opgetuigde IT-afdelingen en CEO’s die het niet snappen. Niemand gooit morgen alle IT-eruit en schakelt om naar no-code systemen. Het lef ontbreekt ten ene male. Liever een zoveelste ERP-systeem eraan vast koppelen en door bouwen op een oude “legacy”. Met nieuwe IT maken we werk misschien iets eenvoudiger en lossen we problemen op. Toch blijft het lipstick on a pig: nieuwe versie van een bestaande app.

Incrementele verbeteringen. Het is een stoomtrein 2.0 met alleen wat efficiencyvoordelen. Echte digitale transitie draait om het compleet overboord gooien van je huidige IT-landschap en overschakelen naar data centrisch denken, en daar past geen eindeloze opeenstapeling van diverse niet met elkaar communicerende IT-systemen bij.’ Wie data centrisch werkt en ‘in de cloud’ gaat werken, is ook van een ander probleem verlost doceert Van Ierlant. ‘Die systemen zijn allemaal AVG-proof. Ook daar hoef je niet meer over na te denken.’ En dit nog even los van de security die broodnodig is om criminelen uit onze kernsystemen te houden.

You ain’t seen nothing yet

In het nieuwe model dat Van Ierlant voorstaat komen ook zaken als blockchain bovendrijven. Transacties worden niet meer binnen een bedrijf vastgelegd, maar in een keten. Gecontroleerd ‘in de cloud’ door computers en decentrale systemen. Van Ierlant: ‘Dat vinden we nu nog eng, maar het is wel de toekomst. Organisaties moeten maar één ding doen: data centraal stellen. Het ontginnen ervan laat je aan partijen als Amazon, Microsoft en Google. Die kunnen dat veel beter. You ain’t seen nothing yet wat betreft die grootmachten. Die staan pas aan het begin van wat ze kunnen bieden. Accepteer het, maak er gebruik van. Spotify doet dat ook en is uiterst succesvol. Concentreer je op wat voor jou waarde brengt: data. Het ontginnen daarvan levert net als olie vroeger geldt op. Adyen is (qua beurswaarde) groter dan ABN en ING samen. Waarom?

Omdat de klassieke banken bezig zijn met constante IT-aanpassingen, gedaan door een leger aan in- en externe IT-experts. Het levert kleine incrementele verbeteringen op. Het zij profeten in een innovatietheater. Adyen gebruikt platformen van buiten en maakt geld door data centraal te stellen als businessmodel. Een bedrijf als Flow Traders heeft dat ook goed begrepen. Ik denk ASML ook, maar dan vooral omdat daar heel veel slimme mensen werken en daar een CEO zit die het snapt. De gemiddelde CEO heeft werkelijk geen idee wat het is om data centrisch in plaats van applicatie-gedreven te opereren. Terwijl daar wel de winst van de toekomst zit. Deutsche Bank en HSBC hebben het inmiddels ook begrepen.

Die zijn met Google en Amazon in zee gegaan en gaan grote delen van IT buiten het bedrijf plaatsen. In ruil voor data centrisch denken en werken. Dat gaat ze duizenden IT-ers schelen, en de winstgevendheid verhogen.’ Van Ierlant typeert tachtig procent van alle IT in een organisatie als ballast. ‘Het heeft ook weinig zin om artificial intelligence of business intelligence los te laten op data als die overal verspreidt zit. Het is als vissen. Je kunt wel hengelen, maar ze bijten zelden en zeker niet allemaal. Waardecreatie komt voort uit de digitale immateriële activa (DIA) die je op de balans zelfs kunt activeren.’ Geen lipstick on a pig, maar hengelen in een vijver boordevol met vissen.

De journey van Applicatie- naar DATA centrisch is een proces die via de DATA van een organisatie loopt. Waarom? Omdat DATA gestolde kennis is en heel veel stil geld in zich herbergt. Als je alle ongestructureerde meta DATA van een organisatie indexeert, classificeert, categoriseert en cleanst dan hou je nog maar gemiddeld 12% over. Die data is dan schoon voor verdere verwerking. Opmerkelijk is dat het applicatielandschap dezelfde kenmerken heeft als DATA. In dat cleansing proces blijkt veelal dat 85% van alle applicaties geen enkel waarde genereert in het bedrijfsproces. Alle ballast overboort en je speelt kapitalen vrij aan werkkapitaal.

Door vanuit DATA die bedrijfsprocessen op te bouwen door gebruik te maken van bv no coding i.c.m. SAAS en een multisided platform uit de Cloud breng je een proces van communicerende vaten op gang waarbij de transformatie zichzelf financiert (dus cashflow neutraal) en tegelijkertijd veel operationele cashflow genereert waarmee de winstgevendheid van de organisatie exponentieel toeneemt. En dan hebben we het nog niet gehad over DIA..

DATA is DIA. Als je heel veel cashflow over DIA heenjaagt dan zien we dat de DCF van een organisatie van normaal tussen de 3-6 in een keer stijgt naar 15-25. Daarom is Google, TESLA, Apple Microsoft maar ook Adyen, Mollie en Flow traders zoveel waard.

Johan Cruijff zei: “als je het door hebt ga je het ook zien”

Foto: Ken van Ierlant