Natuurlijk Kapitaal: het behoud ervan en de rol van bedrijven

Bij duurzaamheid denken we vaak aan zonnepanelen, elektrisch rijden en het recyclen van plastic. Maar om de natuur te beschermen, moeten we ons richten op natuurlijk kapitaal, oftewel de natuurlijke hulpbronnen waar onze samenleving van afhankelijk is. Denk aan de bodem, de lucht, het water en de biodiversiteit - de kern van ons bestaan. We zijn er allemaal van afhankelijk, inclusief jouw bedrijf. 

De ecologische voetafdruk van Nederland

De ecologische voetafdruk van Nederland is momenteel meer dan 7 keer zo groot als de Nederlandse bio capaciteit en 3,6 keer groter dan wat er wereldwijd beschikbaar is. Oftewel, als iedereen ter wereld zo zou leven als in Nederland, zou 3,6 keer onze planeet nodig zijn.[1] Deze roofbouw op de planeet ligt aan de basis van klimaatverandering en de biodiversiteits- en stikstofcrisis.

Als we niets doen, zal de aarde in 2050 tussen de 2,7 en 3, graden Celsius zijn opgewarmd. Dit leidt tot onomkeerbare gevolgen, zoals hittegolven, droogte, extreme regenval, stijging van de zeespiegel, verlies van meer dan 99% van de koraalriffen, voedselschaarste, migratie en een verlies van biodiversiteit.[2] Het VN-klimaatpanel IPCC gaf begin dit jaar aan dat de aanpak van klimaatverandering dan ook urgenter is dan ooit.[3] Ook een groep wetenschappers stelde vorige week dat de mensheid de aarde te veel belast.[4]

Natuurlijk kapitaal voor bedrijven 

Bedrijven spelen hierin een belangrijke rol. Zij dienen namelijk keuzes maken die zowel in het belang van hun onderneming als de natuur zijn. Natuurlijk kapitaal is essentieel voor elk bedrijf, net zoals menselijk en financieel kapitaal. 

Hoewel dit in sommige sectoren duidelijker is dan in andere, kan geen enkele sector zonder. De landbouwsector heeft bijvoorbeeld gezonde bodems, planten en dieren nodig om te kunnen bestaan. De bouwsector is afhankelijk van materialen zoals hout en metaal, de toeristische industrie heeft schone wateren en gezonde natuurgebieden nodig, en de chemiesector maakt gebruik van zowel fossiele als biobased grondstoffen.

Natuurlijk kapitaal levert ook minder zichtbare voordelen, eigenlijk diensten, zoals het vastleggen van CO2 in bossen, het zuiveren van oppervlaktewater en het onderdrukken van plagen met behulp van natuurlijke vijanden. Het is dus in ieders belang om het natuurlijk kapitaal te behouden in plaats van uit te putten.

De impact van bedrijven 

Net zoals bedrijven afhankelijk zijn van natuurlijk kapitaal, hebben ze er ook invloed op. Dit kan bijvoorbeeld via schadelijke emissies naar de bodem, het water of de lucht, of door het gebruik van land of grondstoffen zoals water en hout. Op dit moment eindigt bijvoorbeeld 31% van alle gebruikte materialen in luchtemissies en 28% als vast of vloeibaar afval. Deze impact kan zowel door het bedrijf zelf, als door leveranciers of klanten worden veroorzaakt. Om het natuurlijk kapitaal niet uit te putten, is het belangrijk om de negatieve impact te minimaliseren of zelfs een positieve impact te realiseren. 

Hoe behoud je natuurlijk kapitaal? 

Er zijn verschillende oplossingen die bedrijven kunnen toepassen om natuurlijk kapitaal te waarderen en te behouden. Denk daarbij bijvoorbeeld aan: 

• De introductie van nieuwe leveringsmodellen, zoals ‘fossil free last mile delivery’.
• Recycling en hergebruik van materialen. Op deze manier wordt minder vervuild en komt er bijvoorbeeld minder plastic in de oceanen terecht.
• Het vergroten van water- en energie efficiëntie in productietechnieken.
• De vermindering van de hoeveelheid verpakkingsmateriaal en de hoeveelheid plastic in verpakkingen. 
• Afval van zowel productie als dagelijkse activiteiten verminderen en recyclen.
• Kiezen voor producten met een lage ecologische voetafdruk en een langere levensduur.
• Overschakelen op zonne- en windenergie. 
• Overstappen op 100% elektrische auto’s voor leveringen en werknemers.

Vegan, vegatarische en seizoensgebonden keuzes introduceren en promoten in bedrijfsrestaurants. Voedsel is namelijk goed voor bijna een kwart van de totale ecologische voetafdruk. De vlees- en zuivelconsumptie neemt hiervan meer dan 40% voor haar rekening.[5]

Maar voordat een bedrijf blindelings aan iets begint, is het belangrijk om een strategie te ontwikkelen die goed past bij de natuurlijke hulpbronnen en tegelijkertijd economische voordelen heeft. Hier zijn drie stappen om het behoud van natuurlijk kapitaal in je bedrijfsplanning op te nemen:

1. Bekijk en meet hoeveel impact je bedrijfsactiviteiten hebben op de natuur, denk hierbij aan de bodem, water- en luchtkwaliteit en de biodiversiteit. Vergeet hierbij niet de impact van je ketenpartners mee te nemen.  
2. Onderzoek welke manieren en oplossingen de milieuschade van je bedrijf kunnen verminderen en welke beslissingen je economische prestaties kunnen verbeteren.
3. Stel doelen en bepaal concrete acties die je kunt nemen. Geef prioriteit aan ‘quick wins’ op de korte termijn en maak een lange termijnplan met duidelijke interne taakverdeling. Neem de actiepunten ook op in nieuwe, bredere initiatieven. Hou de voortgang van deze initiatieven in de gaten en meet deze aan je gestelde doelen. Op deze manier kan je bedrijf gericht en effectief werken aan het behoud van natuurlijk kapitaal en tegelijkertijd ook zijn eigen belangen behartigen.

Nieuwsgierig geworden? Lees voor meer informatie ook eens het white paper van Manutan “Procurement policy and CSR”.

Geschreven door Nisrene Haddad, Group CSR & Sustainability Director bij Manutan International.

[1] Global Footprint Network (2023). Nederlands klimaatbeleid schuift Dutch Overshoot Day op naar 30 juni in 2030.

[2] Our World in Data (2021). Climate Action Tracker.

[3] KNMI.nl (2023). VN-klimaatpanel IPCC: Aanpak klimaatverandering en beperken gevolgen urgenter dan ooit

[4] NRC (2023). De mensheid belast het aardse systeem te veel, zeggen wetenschappers.

[5] Global Footprint Network (2023). Nederlands klimaatbeleid schuift Dutch Overshoot Day op naar 30 juni in 2030.