Gastauteur: 6 inspirerende ideeën voor een brede kijk door en op vertelling

Van harte TEDxAmsterdamWomen, met het eerste lustrum. Het thema is Here we are, to explore, empower and excel. Zo is het maar net: geniet van wat je doet, sta open voor nieuwe ideeën, durf anders te zijn en wees overtuigd.

Om dit met toewijding en volledige bewustzijn te doen, heb je een flexibele attitude nodig. Iedereen heeft een innerlijke kunstenaar in zich, ook wel de motor achter creativiteit. Onderschat haar – ja, vrouwelijk – waarde niet, zeker bij vertelling.

Durf onbevreesd, militant en vrij van zelfoordelen te zijn

Raheel Raza is het toonbeeld van kracht. Zij deelt haar inzichten op het gebied van mensenrechten en vooral vrouwenrechten. Haar werk is gericht op de Moslim-gemeenschap, maar laat duidelijk zien dat mensenrechtenkwesties zowel op micro- als macroniveau voorkomen en in alle gemeenschappen en bevolkingsgroepen van de wereld. De zwaarste vormen waar Raheel tegen strijdt, hebben betrekking op eerwraak, vrouwenhaat, gedwongen huwelijken met minderjarigen, genitale verminking (afgekort FGM – Female Genital Mutilation), fataal fundamentalisme zoals ik het noem – ook wel bekend als terrorisme en door de staat geleide onderdrukking. Laten we één tel stilstaan bij FGM: wereldwijd zijn er 150 miljoen slachtoffers en in Europa spreken we over zo’n 500.000. Dit zijn slechts de geregistreerde gevallen.

Zelf bevat ik alles wat te maken heeft met mensenrechten op microniveau. Denk aan armoede, honger, huiselijk geweld – zowel mentaal en fysiek geweld, onderdrukking, eer, primitieve familiestructuren, ziektes, religieuze waanzin, onzekerheid, gebrek aan vrijheid, vrouwenhaat en verkrachting. Het gebeurt overal om ons heen. In vergelijking met tientallen jaren geleden hebben we meer om de strijd mee aan te gaan. Alleen al de middelen voor vertelling via het internet zijn zo krachtig als maar kan.

Wie de ogen sluit en niets doet, faalt niet alleen, maar is ook medeverantwoordelijk voor wat zich afspeelt. We falen behoorlijk als je het mij vraagt. Raheel wijst naar zoveel mogelijk mensen in het publiek, terwijl ze nog eens onderstreept dat het de verantwoordelijkheid van ieder persoon is om zich tegen onrecht uit te spreken en om bij te dragen. Vrouwen in de Westerse wereld hebben al helemaal het vermogen om nu te handelen. 'There’s unity in diversity', benadrukt ze. Uiteindelijk moet er wereldwijd wat gebeuren. 'We don’t need sympathy, empathy and pity; we need systematic change.'

Durf anderen te bevestigen in hun gevoelens

Als er één talk is die van begin tot eind bekeken moet worden, is het die van Naomi Feil. Eén video zegt in dit geval meer dan alle woorden in oneindigheid. Naomi groeit op in een bejaardentehuis en maakt er haar werk van. Ze spreekt over bevestiging en komt met concrete voorbeelden. Validatie is echter niet alleen iets waar ouderen naar snakken. Mensen willen gehoord en gezien worden, ongeacht hun leeftijd en de levensfase waar zij in zitten. Dementerende ouderen dagen ons uiteraard op communicatief vlak uit.

Naomi Feil leert validatie door fouten te maken. Ze begint met sympathie en stuit al gauw op het feit dat de communicatie tussen haar en de bejaarde stopt. Vervolgens communiceert zij met empathie. Naomi voelt mee, luistert aandachtig, herhaalt, leidt het gesprek, stelt vragen, spiegelt en overtrekt antwoorden om ergens uit te kunnen komen. Wat zij niet doet, is liegen of in discussie gaan. Dit alles kan als je eerlijk bent richting jezelf en je eigen gevoelens en referentiekader aan de kant schuift. Pas dan kun je volledig openstaan voor complexe vertelling. 'Refrasing is excused listening, crying is healing and feelings that are being expressed and validated are relieved.'

Durf samen te strijden voor verandering

Lex Peters vertelt dat iedere twee minuten een vrouw overlijdt aan baarmoederhalskanker. Dat terwijl het in een vroeger stadium gesignaleerd kan worden en door azijn zelfs volledig genezen, zonder blijvende implicaties achteraf. Worden de cellen wit, dan is de ziekte actief. Een goedkope techniek voor een aandoening die veroorzaakt wordt door een virus en niet zoals bij andere vormen van kanker, door genetische factoren in het DNA.

Wereldwijd hebben er zo’n 500.000 vrouwen mee te maken en in Nederland spreken we over zo’n 200 vrouwen die hier jaarlijks aan sterven. In de derde wereldlanden is genezing nog urgenter dan in de Westerse wereld. 80 procent van het werk wordt door vrouwen gedaan (alleen blijven de rechtvaardige beloningen uit). Zij houden er letterlijk hun gezin en de economie draaiende. Baarmoederhalskanker zorgt voor verdergaande gevolgen, zoals kinderen die als wees volledig aan hun lot worden overgelaten en op het verkeerde pad raken, vrouwen die als social drop-out geen respect meer krijgen en geen kant meer op kunnen. Wanneer zij geen baarmoeder meer hebben, worden ze meestal volledig afgeschreven. Veel vrouwen sterven alleen en in onmenselijke pijn. Strijden voor verandering en veiligheid is niet meer dan logisch en betrek mannen daarbij. Als mannen deze ziekte zouden hebben, zouden ze al lang geleden een oplossing zoeken. Veel vrouwen krijgen geen toestemming van hun man om er iets aan te doen. Om tegenwicht te bieden aan de macht van de man in derde wereldlanden, traint Lex Peters volledige teams die lokaal te werk gaan en op hun beurt anderen weer trainen. 'If cervical cancer would have been a men’s disease, it would no longer exist. Holy smoke…'

Durf te innoveren en tegen de stroom in te gaan

Corinne Vigreux deelt hoe zij in haar werkleven haar pad vervolgt en haar passie achterna gaat. De Française benadrukt met een humor die ik maar al te goed ken vanuit mijn eigen Franse achtergrond, hoe belangrijk het is om iets te doen waar je blij van wordt. Voor de liefde komt zij naar Nederland en gaat aan de slag bij Melkunie, maar ze mist de drama van technologie, risico’s bij innovatie en briljante geesten die gezamenlijk aan een product werken. Later is het alsof zij in ultrahoge snelheid op een loopband staat, om het succes van TomTom met destijds een team van 6000 mensen bij te kunnen benen.

Dat daar verandering in komt, is algemeen bekend. Wat hetzelfde blijft, is de manier waarop ze met passie en geloof aan innovatie werkt, al betekent dit dat zij tegen de stroom in moet gaan. Corinne beaamt dat een onderneming runnen – zeker in de startjaren – helemaal niet sexy is. Het is gewoon kei- en keihard werken. Dat is het inderdaad. Haar eerlijkheid en graag-of-niet-houding maakt haar vertelling meer dan de moeite waard. 'Small companies, big companies, boom and bust. What always drove me, was that I was passionate about what I did.'

Durf je hart te volgen, de beste versie van jezelf te zijn en te leven hoe jij wilt leven

Dat Astrid Elburg een eigenzinnige vrouw is, valt gelijk op. Zij toont aan hoe zij volgens haar bagel-model leeft, waarbij de gunfactor centraal staat. Bagel is een afkorting voor believing, allowing, growing, enjoying en leadership. Leiderschap zit hem namelijk niet in dingen gedaan krijgen of kennis reproduceren. Astrid spoort aan om moed te hebben om zaken kritisch te bevragen en om kracht te vinden om door te zetten. Compassie – de moeder van empathie en timing zijn belangrijk in de omgang met anderen. Door anderen te erkennen, niet uit te sluiten en te faciliteren, kunnen ze doen waar ze voor geboren zijn, proactief waarde bieden en in een positieve flow verder werken.

Maak ruimte voor wie mensen zijn. Tegelijkertijd hebben wij als individuen de verantwoordelijkheid om ons hart te volgen, de beste versie van onszelf te zijn en te leven hoe wij willen leven.

Daarmee zien we de rechterkant van het bagel-model, namelijk feminien en gericht op investeren, samenkomen met de linkerkant, namelijk masculien en gericht op resultaten.

Durf gewoon te zijn, ook al ben je anders

Marlou van Rhijn heeft goud gewonnen. Als paralympisch kampioen rennen, blijven we op de hoogte van haar sportprestaties, ook recentelijk via de pers. Als kind is zij lui en een beetje mollig. In haar talk vertelt zij hoezeer haar moeder en familie bepalend zijn in de keuzes die ze maakt en hoe zij naar de wereld kijkt.

De steun van haar familie blijkt wel uit haar uitspraken over haar fysieke uitdagingen. Als dochter van een gehandicapte moeder kan ik bevestigen hoezeer niet alleen Marlou doorslaggevend is voor haar eigen succes, maar ook de mensen die haar steunen. Ook al is zij anders door haar benen, zij wil gewoon Marlou zijn. Ze wil over rennen praten en niet over rennen ondanks haar uitdaging. Ze wil niet anders behandeld worden door haar teamleden. Ze wil niet denken aan wat ze niet kan doen, maar doen wat ze kan.

Wethoudster van Amsterdam, Simone Kukenheim, benadrukt hoe belangrijk het is om elkaar te helpen wanneer nodig. Een brede kijk door en op vertelling kan niet uitblijven. Zou het niet een gaaf idee zijn om de volgende editie nog interactiever te maken, door technologie in te zetten om direct vragen van het publiek door te sluizen naar de sprekers op de bühne? Ik zie voor mij hoe de TEDxAmsWomen-ervaring nog intenser wordt. Dat het tegenwoordig met alle beschikbare middelen kan, is een gegeven en ik kijk er nu al naar uit.