Delen is het nieuwe hebben

Je ziet ze regelmatig op je computerscherm of televisie voorbijkomen of je hoort er mensen over praten in de krant of tram: nieuwe platforms waar je spullen van anderen leent, een slaapplek in het buitenland regelt of een klusjesman vindt. Stuk voor stuk producten van de deeleconomie die volgens de experts in hoog tempo opkomt en grote potentie heeft. Want, zo redeneren zij, dankzij de technologische ontwikkelingen van de afgelopen jaren heeft het delen van spullen en diensten nieuwe betekenis gekregen. Vroeger leende je je spullen uit aan de buurman of een goede vriend, maar sinds de technologie het mogelijk heeft gemaakt om online contacten te maken en te onderhouden kun je in theorie overal ter wereld spullen delen, ook met mensen die je niet kent. Natuurlijk rijd je niet voor een stuk gereedschap even naar België, maar als je een paar dagen naar Parijs gaat en een slaapplek zoekt, is zo’n platform waarop dat wordt aangeboden ineens heel handig. ‘De technologie is nu zover dat deze platforms kunnen bestaan en delen op grote schaal mogelijk is’, legt Harmen van Sprang van ShareNL uit.

Drijvende krachten

De technologische ontwikkeling kan het dan wel mogelijk hebben gemaakt om je waren met elke wereldburger te delen, dat betekent nog niet dat ook iedereen zin heeft om dat te doen. Hoeveel platforms er ook uit de grond gestampt worden, even je auto of bedbank uitlenen aan een vreemde is niet zomaar iets. Toch neemt het aantal gebruikers op de deelsites fors toe en lijkt de deeleconomie dus aan te slaan. Juul Martin legt uit dat die groeispurt met meer te maken heeft dan met het ontstaan van de mogelijkheid alleen. ‘Ik denk dat we in een nieuw tijdperk zijn aanbeland waarin de aanschaf van nieuwe spullen niet langer je welvaart verbetert. Vroeger betekende een nieuwe koelkast minder snel bedorven vlees en een wasmachine werk voor vrouwen. Nu staan spullen garant voor meer gedoe en raakt onze samenleving onthecht door bezit. Nog lang niet voor iedereen en overal, maar de hyperconsumptie raakt wel een beetje over. Kijk maar in de cadeautjesbranche: mensen willen geen spullen meer, maar een beleving: een weekendje weg of een diner.’

Ook Harmen en Pieter denken dat wij anno 2014 anders aankijken tegen het hebben van spullen. Het gaat om een verschuiving van perspectief leggen ze uit: ‘Toegang in plaats van bezit, dat is nu belangrijk. Je hebt geen boor nodig, maar een gat in de muur en die boor kun je prima van iemand lenen.’ Het streven naar een duurzamere wereld speelt volgens hen daarbij een belangrijke rol: ‘Duurzaamheid is een steeds groter issue in onze maatschappij. Mensen willen zuiniger met hun spullen omgaan en meehelpen aan een vermindering van overproductie en verspilling. De deeleconomie biedt een concrete manier om dat te doen. En natuurlijk is het ook een stuk voordeliger om een boor te lenen in plaats van zelf te kopen’, voegt Pieter toe. In zijn onderzoek naar de bereidheid van mensen om te delen kwam hij uit op drie drijvende krachten: duurzaamheid, kostenbesparing en het sociale aspect waarbij het laatste te maken heeft met de wil van mensen om een ander te helpen.

'Innovate or die

Waar een nieuwe economie wordt geboren, is het voor ondernemers tijd om actie te ondernemen. Want de boot is zo gemist. Kijk maar naar de telecombedrijven die door verzuim van innovatie hun sms-inkomsten lieten wegkapen door pionier WhatsApp. Gelukkig komt de deeleconomie pas net uit de luiers en valt er nog een graantje mee te pikken aan het alom verwachtte succes ervan. Maar hoe? De mogelijkheden zijn eindeloos als we ons panel van experts moeten geloven. Zowel voor bestaande bedrijven, jonge startups, overheden als gemeenten.

Bestaande bedrijven en de deeleconomie

Als we straks allemaal een boormachine gaan lenen in plaats van kopen, gaan de fabrikanten van deze apparaten zwaar weer tegemoet. ‘Er zijn mensen die zeggen dat de deeleconomie daarom slecht is voor de economie, maar dat heet economische vooruitgang’, merkt Pieter op. ‘Er zijn straks inderdaad minder boormachines nodig en het is zaak dat bedrijven daar nu al op inspringen’. Een manier waarop dat kan is door je product optimaal deelbaar te maken, denkt Juul. ‘Een boormachine maar ook auto kun je deelbaar maken door een geo-chip in te bouwen waarmee je precies kunt zien waar het apparaat of de wagen is.’ Een goede oplossing vinden Harmen en Pieter, maar uiteindelijk zal er ook dan minder geproduceerd hoeven worden. ‘Wanneer we auto’s efficiënter gaan gebruiken, zullen ze eerder vervangen moeten worden. Feit blijft dat er harde klappen gaan vallen.’ Zelf inspelen door een eigen deelplatform te bouwen is een andere optie waar je je als bestaande ondernemer aan kunt wagen. Juul Martin neemt Campina als voorbeeld, fabrikant van toetjes en andere zuivelproducten dat sterk gericht is op het gezinsleven. ‘Zo’n bedrijf kan er bijvoorbeeld voor kiezen om een deelplatform voor kinderspeelgoed te lanceren. Je bouwt dan aan je reputatie en verbind je sterker met je doelgroep (gezinnen). Die binding met je klanten en je imago zal in de toekomst meer opleveren dan adverteren.’

Het duurzame karakter van de deeleconomie kan voor veel bedrijven ook voordeel opleveren. ‘Elk bedrijf wil tegenwoordig iets doen met mvo en dat wordt nu heel makkelijk’, stelt Juul. ‘Leen ruimtes die overdag of ’s avonds leegstaan bijvoorbeeld uit aan plaatselijke verenigingen of deel voorzieningen of apparatuur die je maar af en toe gebruikt met andere bedrijven. Daarmee ga je verspilling tegen, help je anderen en bespaar je op de kosten’, somt Juul de voordelen op. En ook hier geldt: dat kon natuurlijk altijd al, maar wordt makkelijker nu er platforms bestaan waarop je elkaar kunt vinden.’

Publieke voorzieningen en de deeleconomie

Als het aan onze experts ligt kan nu al geen bedrijf, ondernemer of overheid meer om de deeleconomie heen. Dat die gedachten niet overdreven is, blijkt wel uit de complexe vraagstukken die gemeenten en overheden op dit moment voor hun kiezen krijgen. Een goed voorbeeld is het internationaal opererende Airbnb, een platform waarop je een slaapplek overal ter wereld kunt regelen of verhuren (zie kader). In hun streven de deeleconomie ruchtbaarheid te geven, betrekken ze niet alleen ondernemers uit de deeleconomie en het reguliere bedrijfsleven in hun netwerk, maar juist ook de overheid. ‘Gemeenten en overheden kunnen ontzettend veel betekenen voor de deeleconomie’, legt Harmen uit. ‘Je kunt als stad bijvoorbeeld een ‘Sharing City’ worden waarmee je jezelf als taak stelt de deeleconomie te stimuleren en te promoten. San Francisco is zo’n stad en wij willen er samen met Amsterdam Economic Board dit jaar voor zorgen dat Amsterdam dat ook wordt.’ De manieren waarop een stad met de deeleconomie aan de slag kan gaan zijn eindeloos en gunstig voor het ondernemersklimaat, vertelt Pieter verder. ‘De deeleconomie kan de publieke voorzieningen socialer en efficiënter maken. Een goed voorbeeld gaf ook stadsdeel West vorig jaar door bewoners driehonderd euro autodeeltegoed aan te bieden wanneer zij hun auto de deur uitdeden. Dat tegoed kon je dan gebruiken op platforms als SnappCar, Car2Go of MyWheels.’

Juul Martin

Juul Martin heeft zichzelf als doel gesteld de deeleconomie te versterken. Dat doet hij door verschillende projecten te organiseren, lezingen te geven en als dagvoorzitter op te treden op uiteenlopende evenementen. Op zijn uitgebreide website deelt hij zijn ervaring, geeft hij advies en schrijft hij blogs. www.juulmartin.nl