Gastcolumn: De windmolenmaffia en andere indianenverhalen

Tegenwoordig zijn windturbines honderd meter hoog en de verwachting is dat ze in de toekomst gemiddeld een ashoogte hebben van 150 tot 200 meter. Daarbij komen dan nog de wieken. Op 31 oktober 2006 brandde een windmolen bij het Friese Heerenveen volledig af en bij een brand op 29 oktober 2013 kwamen twee monteurs om het leven. In 2008 brak een wiek af bij Oudkarspel en in 2009 bij Lelystad. Als er zo‘n mastodont in je achtertuin gepland wordt, mag je daar toch wel even over nadenken. Maar daar denken ze bij de windmolenmaffia heel anders over.

Geen gehoor

Terug naar het tuinbouw veredelingsbedrijf. Het strijdt al jaren tevergeefs tegen de realisering van een windpark van 106 windturbines, die de omgeving onleefbaar maken. Kassen zijn van glas, hierbij heeft slagschaduw volledig vrij spel. Het personeel heeft hier hinder van. Goed werkgeverschap houdt in dat er zorg moet worden gedragen voor een veilige en gezonde werkomgeving; de ondernemer is hiervoor verantwoordelijk en aansprakelijk. Het werk bestaat uit langdurige handmatige arbeid in de kas en op het land, zoals gewasverzorging, selectie- en oogstwerkzaamheden. Vooral bij selectiewerkzaamheden is slagschaduw uitermate hinderlijk. Dit is nauwkeurig werk waarbij elk plantje moet worden beoordeeld, in het bijzonder bij bloembollen. Bij bloembollen wordt in veel gevallen geselecteerd op de stamper van de bloem, deze is alleen zichtbaar bij zonnige periodes waarbij de bloem volledig open staat. Als het selecteren niet goed uitgevoerd kan worden, bestaat er een risico op declassering of zelfs afkeuring van het gewas, wat enorme financiële consequenties met zich meebrengt. Het bedrijf vindt geen gehoor bij overheid en energiebedrijven.

Over de gezondheidsrisico's van windmolenparken lopen de meningen sterk uiteen. Maar dat is niets nieuws. Heel lang kijkt de overheid weg bij de gezondheidsrisico's van roken, asbest, GSM-masten, hoogspanningsleidingen, aard(gas)bevingen en het gebruik van giftige verf bij defensie. De overheid wil gezondheidsrisico's bij schade niet laten meewegen, omdat dit geen factoren van ‘ruimtelijke’ aard zijn die bij het beoordelen van planschade-aanspraken kunnen worden meegenomen.

Je recht halen

Deze maffiapraktijken waarbij de overheid, als er grote economische belangen in het spel zijn, het individuele belang van haar burgers negeert, komen wereldwijd voor. Ik denk daarbij aan de Nigeriaanse olievelden, waar het leven van de Ogonis onmogelijk wordt gemaakt om Shell in de gelegenheid te stellen olie te boren, de Chinese burgers die zonder enige vergoeding moeten verkassen, omdat ter plaatse een nieuwe stad moet worden gebouwd en de indianen in Zuid- Amerika die zonder pardon worden verjaagd uit de voor de sojateelt gekapte tropische regenwouden.

In Nederland zijn er dan wel schadevergoedingsregels voor planschade en nadeelcompensatie, maar deze zijn, vanwege de zwakke rechts- en bewijspositie van de burger tegenover een veel sterkere overheid, even moeilijk bereikbaar als geldelijke compensaties in de derde wereldlanden. Zeker nu de verhoogde griffierechten de toegang tot de rechterlijke macht minder bereikbaar hebben gemaakt. Ik procedeer al jaren tegen aantastingen door infrastructuur, windturbines en hoogspanningsleidingen, allemaal zaken die mensen op eigen terrein uit het veld slaan en vaak ontheemd en ontredderd achterlaten.

Er is eigenlijk niets veranderd sedert 1854 toen Gouveneur Stevens (USA) op rondreis was langs de verschillende indianenstammen die moesten verhuizen naar reservaten. Chief Seattle hield bij die gelegenheid een indrukwekkend betoog dat meer dan 160 jaar later nog onverminderd van belang is: ‘Hoe kun je de lucht bezitten?’ Helaas kan ik in deze column niet de hele rede citeren.

Vandaag de dag komen we nog steeds dezelfde drang naar bezit en aanzien tegen die ten koste gaat van de minder sterken in onze samenleving en het milieu. Het is de neo-kapitalistische zucht naar groei, geld en macht en onderlinge verwevenheid tussen overheden, industriële- en financiële conglomeraten, die hiervan de oorzaak is. Winst gaat voor ethiek. Maar tegen welke prijs? Het wordt de hoogste tijd dat alle stakeholders serieus worden genomen.