Personeelstekorten zijn het nieuwe normaal

De beroepsbevolking groeit niet meer zo hard, maar dat is niet de oorzaak van de huidige krapte op de arbeidsmarkt. Deze wordt veroorzaakt door inhaalvraag – uitgestelde aankopen worden nu toch gedaan – en minder faillissementen. Je was het als ondernemer alweer bijna vergeten, maar ook vóór de coronapandemie was het vinden van personeel een uitdaging. Inmiddels is het voor veel ondernemers één van de belangrijkste uitdagingen. Wen er maar vast aan dat het tekort het nieuwe normaal is. In deze update lees je meer over de laatste trends en ontwikkelingen in zakelijke dienstverlening en geven we je concrete adviezen.

Personeelstekorten zijn een blijvertje

Ineens lijken er overal personeelstekorten te zijn. Tekorten aan hoogopgeleide specialisten in bijvoorbeeld finance en ICT kenden we al als de ‘war on talent’. Inmiddels wordt je koffer op Schiphol niet altijd meer in- en uitgeladen en zijn er niet genoeg beveiligers om evenementen in de grote steden toe te staan. Ook worden dienstregelingen van openbaar vervoer uitgekleed vanwege een tekort aan chauffeurs en conducteurs, zijn winkels minder vaak of lang open vanwege tekort aan winkelpersoneel en zijn schoonmakers niet meer te vinden. Kortom de ‘war on hands’ is inmiddels ook volop voelbaar in alle sectoren en dus ook in jouw branche.

De invulling van personeel wordt door 44% van de ondernemers in zakelijke dienstverlening als een probleem ervaren. Voor de uitzendbranche (60%), beveiliging (52,5%), accountancy (48,8%) en schoonmaakbedrijven (47%) liggen deze cijfers zelfs nog hoger. Het arbeidstekort is een daar nog grotere belemmering om verder te groeien, maar in toenemende mate ook om bestaande klanten te bedienen. Ziet de wereld er opeens anders uit, als de economie wat afkoelt of als er wat meer faillissementen komen? Voor een korte periode inderdaad wel, maar de ontwikkeling van de omvang van onze beroepsbevolking is als een gletsjer. De beweging is lang geleden ingezet, zet langzaam maar zeker door en is niet tegen te houden (zie figuur 1).

Figuur 1: openstaande vacatures en werkloze beroepsbevolking (seizoensgecorrigeerd)

We kijken aan tegen een beroepsbevolking die nu al minder hard groeit en straks zelfs niet meer groeit. Vanaf 2025 hebben we namelijk te maken met een flinke afvlakking van de groei van de beroepsbevolking. In zakelijke dienstverlening zorgen de mensen voor de omzet en kort gezegd betekent geen personeel geen groei. Een flinke uitdaging voor nu, maar zeker ook voor de toekomst.

Meer werken, meer migranten of meer digitaliseren zijn niet de oplossing 

Meer werken

Het aantal werkenden stijgt de komende jaren nog licht, ook dankzij de hogere arbeidsparticipatie van 55-plussers. De gemiddelde werkweek is echter al jaren stabiel en met 31 uur internationaal gezien relatief laag. Een iets langere werkweek zou de arbeidskrapte in de zorg en het onderwijs snel oplossen. In specialistische zakelijke dienstverlening, zoals bijvoorbeeld accountancy, zet ‘meer uren maken’ helaas nauwelijks zoden aan de dijk. Voltijd werken is daar namelijk al min of meer de norm. In de niet-specialistische zakelijke dienstverlening, zoals bijvoorbeeld schoonmaak, zorgt ons fiscale stelsel ervoor dat meer uren maken te vaak te weinig extra inkomen voor de medewerker oplevert.

Meer migranten

In Nederland zijn ongeveer 750.000 arbeidsmigranten werkzaam waarvan het overgrote deel uit de Europese Unie (EU). Vaak veel meer dan we denken en vooral in sectoren als land- en tuinbouw, transport en logistiek en de voedingsmiddelenindustrie. De verwachting is dat het totale arbeidsaanbod na 2025 afvlakt, waardoor de roep om arbeidsmigranten toeneemt. Inzet van arbeidsmigranten is nog niet in alle branches in zakelijke dienstverlening gebruikelijk. Maar ook hier zijn handen nodig voor de uitzendbureaus, schoonmaak en beveiliging om diensten te blijven leveren. Meer migranten is een beladen onderwerp omdat dit bijvoorbeeld tot nog meer druk op de woningmarkt zal leiden. Toch zal er serieus over nagedacht moeten worden.

Meer digitaliseren

Meer automatiseren is een voor de hand liggende oplossing om de arbeidsproductiviteit te vergroten. Robot Process Automation (RPA) is kansrijk omdat je repeterende taken zoals administratie uit kunt besteden aan een robot. Zo heb je minder personeel nodig en houd je inhoudelijk interessanter werk over. Voor (middel)grote ondernemingen liggen hier zeker mogelijkheden, maar laat nou net zakelijke dienstverlening een sector zijn die wordt gekenmerkt door kleinschaligheid. Voor deze ondernemers zijn de Digitale Werkplaatsen een goed startpunt om de mogelijkheden voor digitalisering te verkennen.

De bovenstaande zaken vormen niet de oplossing om het arbeidsaanbod zodanig te vergroten dat personeelstekorten verdwijnen. Ook denken we dat de concurrentie vaker van buiten de sector komt. Daarom hebben we de volgende 5 concrete adviezen voor jou als ondernemer:

1. Verander je mindset: jij solliciteert straks bij een toekomstige medewerker

Voldoende personeel aantrekken en langer kunnen behouden is essentieel. Niet alleen om bestaande klanten te blijven bedienen, maar ook om je onderneming te laten groeien. Want zonder personeel geen groei. Hoe kijk je zelf, of je management, aan tegen de veranderende verhoudingen op de arbeidsmarkt? Van 'je kiest' naar 'je wordt gekozen' vraagt om een andere mindset. Kun je dat zelf veranderen of is er ondersteuning nodig door training of coaching?

Aantrekken en behouden gaat nu al veel vaker over doorgroeimogelijkheden en een gezonde work-life balance van personeel dan over alleen meer salaris bieden om de concurrentie voor te blijven. Dit zie je bijvoorbeeld terug in de accountancy. Lang en hard werken om partner te worden is geen vanzelfsprekendheid meer voor een nieuwe generatie die andere eisen heeft.

2. Groei met minder mensen: focus of creativiteit kan helpen

Waar ‘geef’ je het personeel aan uit? Stel de vraag eens of alle diensten, klanten, locaties en openingstijden wel rendabel voor je zijn en echt bijdragen aan je doelen. In het voorbeeld van een schoonmaakbedrijf dat niet meer inschrijft op avondschoonmaak omdat daar geen personeel voor te vinden is. Zij kunnen zich richten op schoonmaak overdag. Op die manier worden er locaties gecombineerd tot een voltijdbaan waar nog wel interesse in is. De klant blij omdat er wordt schoongemaakt, de medewerker blij met een volwaardige baan en ook het schoonmaakbedrijf blij omdat ze door kunnen groeien.

3. Maak jezelf aantrekkelijk: de branding van je onderneming is belangrijk

Stel je eens de vraag hoe aantrekkelijk je sector, het werk dat je aanbiedt en je bedrijf is. In de kern lijkt dit op hoe je een verkoop wilt realiseren. Er is concurrentie met andere werkgevers en je wilt geen teleurstellingen achteraf omdat de verwachtingen niet worden waargemaakt. Werknemers weten goed genoeg dat het gras aan de andere kant niet altijd groener is. Wees eerlijk en transparant over wat wel en niet kan.

Afknappers zijn bijvoorbeeld sollicitatieprocedures die te lang duren, geen perspectief op doorgroeien, geen mogelijkheden om deels vanuit huis te werken, geen flexibiliteit in werktijden of een minder prettige werkomgeving. Het verschil wordt steeds vaker gemaakt door de cultuur en managementstijl van een bedrijf en in mindere mate door alleen salaris.

4. Zet in op duurzaamheid: belangrijk voor klanten en medewerkers

Wanneer je met je bedrijf inschrijft op een aanbesteding, dan is duurzaamheid al vaak één van de eisen, maar wist je dat ook medewerkers hier steeds meer belang aan hechten? Vooral de jongere generatie laat dat merken in hoe ze hun geld uitgeven, maar ook in de keuze voor een werkgever. Formuleer daarom voor je bedrijf wat je op dit gebied doet en wat je doelen daarin zijn. Zorg ervoor dat dit zichtbaar is tijdens de werving van personeel, maar ook voor je al bestaande medewerkers.

Een mooi voorbeeld is een assurantiekantoor. Zij bieden naast een energiezuinig kantoorpand, digitale post en elektrisch rijden ook mogelijkheden van vrijwilligerswerk en het volgen van een opleiding tijdens werktijd. Dit heeft niet alleen uitstraling op je klanten, maar ook op bestaande en potentiële medewerkers.

5. Denk meer in competenties

Nu het aanbod van personeel opdroogt, zie je ook dat er gezocht wordt in andere sectoren. Soms voor de hand liggend, maar soms ook niet. In een bepaalde sector zie je bijvoorbeeld dat een groot vervoersbedrijf buschauffeurs zoekt. In de vacaturetekst roepen zij nadrukkelijk vrachtwagenchauffeurs en bouwvakkers te solliciteren.

De vijver met personeel wordt niet groter, maar je kunt er wel over nadenken over hoe je een groter deel van die vijver gaat bereiken. Welke competenties zijn er echt nodig voor die medewerker die je zoekt en waar zou je die kunnen vinden? Denk daarbij eens buiten de gebaande paden.

We verwachten dat de concurrentie om personeel veel vaker van buiten je sector komt. Dat betekent niet alleen dat je de concurrentie aan moet gaan met bedrijven uit de eigen sector, maar ook daarbuiten.

Duidelijk is dat ook jouw sector te maken heeft met personeelstekorten. Het goede nieuws is dat er mogelijkheden zijn om je te blijven onderscheiden. En concrete adviezen om te zorgen dat je onderneming kan blijven groeien.