Onderzoek naar taalgebruik in vacatureteksten: de invloed van woordkeuze

Volgens het CBS kampt 75% van de bedrijven in Nederland met personeelstekort. Reden genoeg om eens kritisch te kijken naar de manier waarop we vacatures schrijven. Je vindt in dit onderzoek antwoorden op vragen als: wat zijn de ergste jeukwoorden in vacatures? Welke clichéwoorden komen het meest voor in vacatureteksten? Schrikken deze jeukwoorden sollicitanten af? En welke clichétermen en -uitdrukkingen moeten het meest gegoogeld worden en zijn daardoor het minst toegankelijk? 

Dit zijn volgens Nederlanders de ergste jeukwoorden in vacatureteksten

‘Geen negen-tot-vijf mentaliteit' uitgeroepen tot ergste jeukwoord in vacatureteksten

Geen negen-tot-vijfmentaliteit, ofwel je bent flexibel qua werktijden en bent ook bereid in de avonden en weekenden te werken. In alle leeftijdsgroepen heerst er consensus over het feit dat de uitdrukking 'geen negen-tot-vijfmentaliteit' beter weggelaten kan worden uit functieomschrijvingen. Uit het onderzoek blijkt dat 39% van de deelnemers de uitdrukking irritant of clichématig vindt. Vooral respondenten in de leeftijdscategorie van 45 tot 54 jaar ergeren zich aan deze beschrijving in vacatureteksten, waarbij maar liefst 44% van hen de uitdrukking als storend ervaart.

De term ‘carrieretijger’ staat op de tweede plaats van ergste jeukwoord in vacatureteksten

Een carrièretijger, ofwel iemand die sterk gericht is op het maken van een carrière. Ook hier zijn alle leeftijdsgroepen het over eens: we mogen vaarwel zeggen tegen de term in onze vacatureteksten. 35% van alle respondenten vindt de term ‘carrieretijger’ een jeukwoord. Bij de 55+ deelnemers is dit percentage zelfs 41%, tegenover 26% van de respondenten tot 24 jaar. 

‘Work hard, play hard’, eindigt op de derde plaats van meest storende termen en uitdrukkingen in vacatures

Work hard, play hard, ofwel er wordt hard gewerkt, maar er wordt ook tijd genomen om te genieten. Als we kijken naar het gemiddelde van alle respondenten, gaf 29% van hen aan de uitdrukking irritant of cliché te vinden. In hoeverre de uitdrukking voorgoed van de vacatures mag verdwijnen verschilt per leeftijd. Hoewel maar 19% van de respondenten tot 24 jaar de uitdrukking storend vindt, zegt 32% van de deelnemers tussen 35 en 44 jaar zich eraan te ergeren.

Top 3 meest voorkomende termen in Nederlandse vacatureteksten

Deze ranglijst is samengesteld aan de hand van alle openstaande vacatures op Indeed.nl waarin specifieke termen voorkomen in de vacatureteksten. Op het moment van de analyse stonden er 431.796 vacatures online. 

Innovatief

De term ‘innovatief’ prijkt bovenaan onze lijst, met een opvallende aanwezigheid van 19% in alle vacatureteksten. Dit komt neer op bijna één op de vijf vacatures die de zoektocht naar innovatieve kandidaten benadrukken of zichzelf als een innovatief bedrijf omschrijven. . 

Dynamisch

Op de tweede plaats staat de term ‘dynamisch’. In 18% van alle openstaande vacatures wordt de term benoemd. Vaak wordt in een vacature verwezen naar een dynamisch team of een dynamische werkomgeving. Wanneer er in een vacature gesproken wordt over een dynamische werkomgeving, wordt daarmee verwezen naar een werkplek waar werknemers de gelegenheid hebben om op verschillende manieren te werken. Dit kan betrekking hebben op zowel de individuele werkplek van een werknemer als op de gehele kantooromgeving.

Gedreven

Ben je een gedreven werkzoekende? Dan zou je weleens in 14% van de vacatures de juiste match kunnen vinden. Met dit percentage staat de term ‘gedreven’ op de derde plaats van meest voorkomende termen in Nederlandse vacatures. Uit ons onderzoek blijkt dat tal van werkgevers op zoek zijn naar kandidaten die gedreven zijn, ofwel enthousiastelingen die gemotiveerd blijven na tegenslagen en uitdagingen met vastberadenheid aangaan.

De meest onduidelijke termen en uitdrukkingen in vacatureteksten

Vacatureteksten worden vaak doordrenkt met jargon, vage termen en beschrijvingen, om nog maar te zwijgen van uitdrukkingen. Deze vaagheid kan bij vele sollicitanten vraagtekens oproepen. Uitdrukkingen zijn vaak ontoegankelijk voor kandidaten wiens moedertaal niet Nederlands is. Als een sollicitant de termen en beschrijvingen in de vacaturetekst niet begrijpt, is de kans groot dat hij of zij afhaakt. Of de sollicitant reageert op de vacature en beseft pas in het sollicitatiegesprek dat de functie anders is dan verwacht. Dit kan beter; we willen immers dat vacatures voor iedereen begrijpelijk zijn. Als je een vacaturetekst wilt schrijven die verschillende groepen aanspreekt, vermijd dan de onderstaande termen en uitdrukkingen. Volgens de respondenten in het onderzoek zijn dit namelijk de meest verwarrende termen en uitdrukkingen in vacatureteksten.

‘Agile’ uitgeroepen tot de term waarvan de meeste Nederlanders de betekenis niet weet

Een manier van denken, werken en organiseren waardoor je snel en effectief op veranderingen kunt inspelen. Dat is de betekenis van de term ‘agile’ ofwel wendbaar. Kende je deze betekenis nog niet? Dan ben je niet de enige. Per maand googelen zo’n 6500 Nederlanders naar de betekenis. Ook uit ons enquêteonderzoek blijkt dat de term lang niet bij iedereen bekend is. 36% van de respondenten geeft aan de betekenis van de term ‘agile’ niet te kennen. Vooral bij de deelnemers in de oudere leeftijdscategorie roept het woord vraagtekens op. Meer dan de helft (52%) van de Nederlanders boven de 55 kent de term niet, tegenover 29% van de respondenten tot 24 jaar. 

‘Disruptief’ staat op de tweede plaats van onduidelijke termen in vacatureteksten

Volgens de Dikke Van Dale betekent 'disruptief' letterlijk 'ontwrichtend'. Wanneer we dit woord in een vacaturecontext gebruiken, wordt vaak gezocht naar iemand die innovatief en creatief is. Iemand die de status quo uitdaagt, die niet bang is om de boel op te schudden en het anders aan te pakken. Maar of de meeste sollicitanten dat begrijpen wanneer ze de term lezen, is maar de vraag. Elke maand googelen zo’n duizend Nederlanders naar de betekenis van dit woord. Ons eigen enquêteonderzoek laat ook zien dat dit woord vraagtekens oproept: 34% van de respondenten weet niet wat 'disruptief' betekent.

Op de derde plaats eindigt de uitdrukking ‘een schaap met vijf poten’ 

We zoeken naar een schaap met vijf poten, ofwel naar een alleskunner. Deze uitdrukking klinkt natuurlijk leuk, maar erg toegankelijk is het niet. Per maand googelen zo’n tweeduizend Nederlanders naar de betekenis van de uitdrukking. Ook uit ons enquêteonderzoek blijkt dat niet iedereen het gezegde begrijpt. Een op de vijf Nederlanders weet niet wat er wordt bedoeld met ‘een schaap met vijf poten’. 

Rode vlaggen  in vacatureteksten die sollicitanten kunnen afschrikken

1. We zijn een familie - dit kan betekenen dat er geen grenzen zijn tussen privé en werk
2. Moet kunnen omgaan met stressvolle omgevingen - dit kan duiden op een hoge werkdruk
3. Moet kunnen werken met krappe deadlines - dit kan duiden op een stressvolle omgeving
4. Bereid zijn buiten kantooruren te werken - dit kan duiden op een slechte work-life balance, oftewel er is geen goede balans tussen werk en privé
5. Een marktconform salaris - sollicitanten willen duidelijkheid over de salarisschaal
6. Te veel vereisten - denk aan een junior functie waarbij meer dan drie jaar werkervaring wordt gevraagd
7. Te veel verantwoordelijkheden - denk aan meerdere functies in een, zonder daarvoor gecompenseerd te worden

Hoe schrijf je dan wel een aantrekkelijke vacaturetekst? 

Woorden die in vacatures worden gebruikt, spelen een belangrijke rol bij het vormgeven van de perceptie van een functie en het bedrijf dat deze aanbiedt. Ze brengen de cultuur en waarden van het bedrijf over. Positieve woorden en zinnen kunnen bijvoorbeeld een baan aantrekkelijker maken. Woorden als 'ontwikkeling', 'loopbaanontwikkeling' en 'leren' kunnen kandidaten aantrekken die op zoek zijn naar groeimogelijkheden binnen het bedrijf. Woorden zoals 'flexibel' kunnen daarentegen bepaalde talenten afschrikken. Een goede vacaturetekst is informatief en overtuigend. Vermijd vaag taalgebruik en overmatig jargon. Wees helder en zorg ervoor dat de bedrijfscultuur subtiel doorklinkt in de tekst. Als het bedrijf formeel is, mag de toon dat ook zijn; echter, als het een informele en jonge sfeer heeft, is het van belang dit in de vacaturetekst te weerspiegelen. Denk aan je doelgroep, wie wil je aanspreken met de vacature? Durf op te vallen door te kiezen voor een unieke vacaturetekst, in plaats van standaard tekst en oneindig veel clichéwoorden en -uitdrukkingen. Let ook op 'waarschuwingssignalen', ook wel ‘rode vlaggen’ genoemd, zoals beweren dat het bedrijf een familie is. Vergeet naast de vereisten ook niet om de kansen en voordelen te benadrukken. Denk aan het bieden van transparantie over het salaris, evenals de mogelijkheden voor groei. Dit wordt gewaardeerd door sollicitanten, want het sollicitatieproces is tenslotte een tweezijdige ontdekkingstocht.

Sylvia Johnson, taalexpert bij Preply, geeft tips om een inclusieve vacaturetekst te schrijven

'Het kan soms een uitdaging zijn om inclusieve vacatureteksten te schrijven. Focus op het gebruik van genderneutrale termen en functietitels, vermijd de vereiste van een maximaal aantal jaar werkervaring en vraag jezelf altijd af of je niemand buitensluit met je vacaturetekst. Denk aan beschrijvingen zoals 'een jong team'. Zorg ervoor dat de vacature toegankelijk is door duidelijke lettertypen, kleuren en opmaak te gebruiken. Kies voor korte zinnen en alinea's. 

Daarnaast is het erg belangrijk dat de taal in de vacaturetekst gemakkelijk te begrijpen is, ongeacht leeftijd, achtergrond of moedertaal. Kies voor taalniveau B1, dit niveau wordt door de grote meerderheid begrepen. Vermijd overmatig gebruik van jargon, termen die alleen door een bepaalde leeftijdsgroep worden gebruikt en Nederlandse uitdrukkingen. Wees ook voorzichtig met te veel Engelse termen in vacatureteksten. Uit eerder onderzoek van Preply naar Engelse termen op de werkvloer bleek dat de oudere generatie zich oncomfortabel voelt bij het overmatige gebruik van Engelse woorden. Houd ook rekening met culturele verschillen die de interpretatie van bepaalde woorden of uitdrukkingen kunnen beïnvloeden. En tot slot, benadruk vaardigheden en kwalificaties in plaats van alleen te focussen op specifieke functietitels of diploma's.’

Conclusie

Het taalgebruik in Nederlandse vacatureteksten is toe aan verandering. Laten we afscheid nemen van afgezaagde uitdrukkingen zoals 'geen negen-tot-vijf mentaliteit' en 'carrièretijger'.  In plaats daarvan zouden we moeten streven naar heldere en inclusieve vacatureteksten zonder overbodig jargon, die voor iedereen begrijpelijk zijn, ongeacht leeftijd, achtergrond of moedertaal.