Wordt Amsterdam dè hoofdstad voor startups?

Amsterdam stelde zich ten doel om dit jaar in de top twintig te komen van Global Startup Ecosystem Ranking 2015 van Compass. In deze lijst staan de beste Startup Capitals van de wereld, waarbij er wordt gekeken naar de performance, financiering, het marktbereik, talent en de exponentiële startups. De top twintig werd in juli dit jaar bekendgemaakt en er zijn drie nieuwkomers: Montreal, Austin en, jawel, Amsterdam op nummer negentien. Hoe is Amsterdam dit gelukt? Wat zien de startups hiervan terug? En wat kan er nog verbeterd worden?

Aantrekkingskracht

Amsterdam is een van de beste steden voor een startup om zich vestigen, als we de Global Startup Ecosystem Ranking 2015 mogen geloven. Logischerwijs komen er dan ook meer startups naar onze hoofdstad toe en dat ziet ook Remco Janssen, oprichter en editor in chief van Silicon Canals, een journalistiek platform over Amsterdamse en Nederlandse startups. 'Het is wat gevoelsmatig, maar ik heb persoonlijk het idee dat het aantal startups in Amsterdam wel echt in de lift zit', vertelt Remco. 'Dat is natuurlijk slechts een observatie, maar ik merk dat het vooral onder jongeren een trend is om een eigen onderneming op te richten. In loondienst werken is minder aantrekkelijk. De jongeren van nu zijn op een andere manier opgevoed en zijn niet meer gewend om te luisteren naar een baas. Vroeger ging je naar school en werd je verteld te luisteren. Tegenwoordig hebben veel scholen een soort half democratisch model en wordt je zelfstandigheid aangeleerd. Je merkt bij de Millenials (de generatie geboren tussen begin jaren '80 en 2000) dat ze het allemaal zelf willen doen.'

Ook Sjoerd Leemhuis, medeoprichter en business developer bij Owlin, valt de aantrekkingskracht van Amsterdam bij startups op. Owlin is een startup die interessante informatie van social media en nieuwsmedia afhaalt, om deze vervolgens door te spelen naar partijen die hier wat mee kunnen. Volgens Sjoerd is deze groei in startups echter niet alleen maar positief. 'Er komen wel meer opportunisten op af', legt hij uit. 'Er zijn veel mensen die denken: "Dat ga ik ook even doen." Zij gaan vervolgens bij Starbucks zitten met hun laptop en een kop koffie, en noemen zichzelf ook founder en ceo van een bedrijf. Die mensen noemen we bij Owlin "Stipsters", ofwel Startup Hipsters. Die trek je met zo'n doelstelling dus ook aan, maar zij komen niet voor de kansen. Die mensen komen echt voor de levensstijl, maar uiteindelijk trekt de stad zeker meer mensen aan.' Owlin begon in Amsterdam, maar verhuisde later naar Utrecht, om vervolgens terug te keren naar Amsterdam. 'We zaten bij Rockstart Accelerator (een incubator-programma, red.), wat in Amsterdam zit. Na Rockstart moesten we een tijdje zelfstandig ontwikkelen en dat hebben we in Utrecht gedaan. Nu willen we doorgroeien en om die reden zijn we in april dit jaar teruggegaan naar Amsterdam. We zijn nu ook internationaal aan het recruiten en die mensen wil je een omgeving bieden. Dit zijn niet de mensen die gemakkelijk in Alkmaar gaan wonen, om maar wat te noemen, maar wel in Amsterdam.' Toch is dit niet het enige voordeel dat Amsterdam biedt aan een startup als Owlin. 'We hebben steeds meer klanten, ook in het buitenland. We voelen ons als Nederlandse startup wel heel groot en ze kennen Amsterdam, maar velen weten niet dat dit de hoofdstad is van Nederland. We merken dat wanneer je internationale ambitie begint te groeien, het helpt als je in een herkenbare stad zit.' Ziet Sjoerd dan ook een groot verschil met Utrecht? 'We hebben in Utrecht eigenlijk nooit in de startup-scene gezeten, voor zover die daar is. In Amsterdam komen er gemakkelijker mensen over de vloer. Er zijn hier meer gelijkgestemden die dichterbij zijn en dus ook gemakkelijker langskomen. Als ik zelf afspraken buiten de deur heb, kan ik tegenwoordig op de fiets.'

Voordelen voor Amsterdam

Leuk, al die startups in Amsterdam, maar wat haalt onze hoofdstad hier als voordelen uit? Remco is hier duidelijk over: 'Werkgelegenheid. Het mkb groeit nog wel een beetje, maar de "gewone" grote bedrijven niet meer. Sterker nog: zij downsizen veel. Je ziet dat nu het economisch beter gaat, het nog niet heel erg aantrekt. Maar als startups funding ophalen, nemen ze direct twee à drie mensen aan. Volgens de stad Amsterdam hebben startups al duizenden mensen aangenomen, misschien wel tienduizenden.' Hier kleven echter ook nadelen aan, stelt Remco. 'Een minpunt is dat er een gat in de arbeidsmarkt ontstaat. Er is een gigantisch gebrek aan ontwikkeltalent en aan "growth hackers", ofwel marketingtalent. Daardoor zie ik nu dat veel startups over de grens kijken en hun ontwikkeling outsourcen naar Portugal, Roemenië, Polen en Oekraïne, of die mensen hierheen halen. Vanuit de EU is dat niet zo'n probleem, maar daarbuiten wel. Als een founder naar Nederland wil komen om een startup op te richten, wat Amsterdam heel graag wil, is dat echt een drama. Dan moet je "business facilitators" hebben, maar die heb je niet zomaar. Ik hoorde dat iemand die jarenlang met startups en app-development werkte, afgewezen werd door de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) om iemands facilitator te zijn. Het IND heeft dus geen idee waar Amsterdam Startup Capital mee bezig is.'

Owlin zoekt haar nieuwe medewerkers ook over de grens, maar merkt eigenlijk weinig van deze problemen. 'We recruiten internationaal, maar we zorgen dat mensen in ieder geval een verbinding hebben om in Nederland te kunnen werken', vertelt Sjoerd.

Crowdfunding

Als startup heb je financiering nodig, maar deze is niet altijd gemakkelijk te krijgen. Veel startende ondernemingen wagen zich om die reden aan crowdfunding. En ook hier zien we meer activiteit in Amsterdam dan in de rest van Nederland. Volgens de cijfers van crowdfunding consultancybureau Douw&Koren zijn er in onze hoofdstad gemiddeld meer crowdfundingcampagnes dan in de rest van Nederland. In 2014 kwam negentien procent van de Nederlandse crowdfunding-projecten uit Amsterdam, wat goed was voor 8,3 miljoen euro, oftewel dertien procent van het totaal opgehaalde geld middels crowdfunding in Nederland. Gijsbert Koren, medeoprichter van Douw&Koren, legt uit: 'Mensen in Amsterdam adopteren dit soort dingen sneller. Ze zijn meer op innovatie gericht en Amsterdamse ondernemers zijn vaak sterker in marketing en communicatie.' Maar zijn deze campagnes dan ook vaker van startende ondernemers? Het antwoord is ja. 'In Amsterdam zie je relatief veel crowdfundingcampagnes van startende en creatieve ondernemers', aldus Gijsbert. De reden om als startende ondernemer voor crowdfunding te kiezen is snel duidelijk. 'Voor startups is crowdfunding erg interessant als test om te zien of potentiële klanten zitten te wachten op wat startups aanbieden. Niet alleen dat het ze interessant lijkt, maar dat ze er zoveel behoefte aan hebben dat ze er ook in durven te investeren. Dat maakt het bovendien een heel krachtig signaal voor vervolgfinanciers.' Douw&Koren is ook in Amsterdam gevestigd, wat vindt Gijsbert van deze stad? 'We zaten eerst in Rotterdam, maar we merken dat we in Amsterdam beter zitten. Ik reis nu een stuk minder, omdat alles om ons heen gebeurt.'

Niet alles is positief

Remco liet al vallen dat het niet allemaal geweldig geregeld is voor startups in Amsterdam, en ook niet in Nederland. Hoe is Amsterdam dan toch in die lijst gekomen? 'Amsterdam Startup Capital is een fantastische propagandamachine', legt Remco uit. 'Dat hebben ze internationaal echt geweldig gedaan. Hun negentiende plaats hebben ze te danken aan inspanningen achter de schermen. Maar het is eigenlijk een beetje zoals de grachtengordel van Amsterdam: hele mooie façades, maar aan de achterkant kan het huis nog best rot zijn. In dit geval is de infrastructuur in Nederland om startups hierheen te halen nog steeds niet volwassen. Nu zijn ze daar met de politiek wel keihard mee bezig, maar ik vind dat het niet snel genoeg gaat. Er moet eigenlijk een echte startupwet komen. Daar moet in staan wat een facilitator is en hoe je dat checkt. Maar ook het recent geïntroduceerde Start-up Visa, waarmee buitenlandse startups naar Nederland kunnen komen, kan makkelijker. Ik hoor dat dit nu nog een enorme papierwinkel is. Daarnaast moet het eenvoudiger worden om personeel te trekken en om dit personeel aandelen te geven. De faillissementsregels moeten vereenvoudigd worden voor de eerste paar jaar en er moeten belastingvoordelen zijn voor investeerders en angel-investors.'

Toch kan Amsterdam volgens Remco heel gemakkelijk de nummer één binnen de Global Startup Ecosystem Ranking 2015 worden. 'Berlijn, de huidige nummer twee binnen Europa en nummer negen op de wereldwijde lijst, is helemaal niet zo verwelkomend voor startups', vertelt Remco. 'Amerikanen zijn daar bijvoorbeeld erg ongewenst, terwijl zij juist naar Europa kijken, omdat de markt in de Verenigde Staten zo verzadigd is. Londen, de huidige nummer één binnen Europa en nummer zes wereldwijd, is geen aantrekkelijke stad om naar te emigreren. De huur is onbetaalbaar en het is geen leefbare stad. Je werkt van negen tot negen en gaat je daarna voltanken in de pub. Amsterdam is de aantrekkelijkste startup-stad van Europa. Het is groen, de grachten zijn mooi, we hebben een goede werk-privé-balans en mensen staan open om zaken te doen. Maar het staat of valt met die regeltjes. De voordelen wegen nu voor veel mensen nog op tegen de nadelen, maar om die doelstellingen te bereiken, moeten alle nadelen snel opgelost worden. En ze zijn allemaal bekend. Nu is het de beurt aan de politiek.'